پيشگيري از خشونت جنسي عليه زنان در شبكه هاي اجتماعي مجازي

خشونت عليه زنان و دختران پديده شوم و نفرت‌انگيزي هست كه از گذشته تاكنون چه در محيط خصوصي (خانه پدر يا شوهر) و چه در محيط عمومي (اجتماع) وجود داشته و در قالب ناهنجاري هاي گوناگون موجب آسيب هاي جسمي و معنوي به آن ها گرديده است. نتايج بسياري از پژوهش ها نشان مي دهد كه خشونت عليه زنان در خانواده و اجتماع‌، سبب تشويش، حس حقارت و درنهايت خودكشي مي‌گردد. يكي از مهم ترين اقسام اين پديده، خشونت جنسي عليه زنان و دختران هست كه در شكل جرائم شاخصي همچون تجاوز به عنف، آزار جنسي و هتك حيثيت جنسي هم در زندگي زناشويي و روابط فاميلي و هم روابط غير فاميلي تحقق پيدا مي نمايد. با پيشرفت فناوري اطلاعات و ارتباطات و پديداري فضاي مجازي، ارتباطات انساني در اين حوزه به روش هاي نوين و خارج از قيدوبندهاي موجود در فضاي واقعي قابليت تحقق پيدا نموده است؛ محصول جديد فناوري در حوزه ارتباطات، شبكه هاي اجتماعي و پيام رسان هاي نوين به‌ويژه مبتني بر تلفن هاي همراهِ هوشمند مي باشند كه با توجه به ويژگي هاي خاص فضاي مجازي همچون: غيرملموس بودن، گستردگي، جهان شمول بودن، پوشيده بودن و با ايجاد امكانات فناورانه تعاملي و دسترس پذيري آسان، قالبي جديد در روابط اجتماعي به وجود آورده اند. اين شبكه ها در عين برخورداري از آثار مثبت، در بعد منفي موجب پديداري اشكال نوين رفتار هاي خشونت آميز جنسي و يا تسهيل وقوع جرائم كلاسيك در اين زمينه عليه زنان گرديده اند؛ رفتار هايي چون آزار و تعقيب ايذايي جنسي و هتك حيثيت جنسي كه در اين فضا و در قالب هاي گوناگوني به راحتي توسط مجرمين ارتكاب مي يابد. از سويي گمنام بودن مجرمين در اين فضا و هويت كاذب آن‌ها و از سويي ديگر طبيعت زنانه و احساس ترس و شرم آن ها، گزارش و پيگيري اين جرائم را در عمل با سختي هاي زيادي روبرو كرده است. در اسناد بين المللي و در قوانين كشور ها ازجمله ايران نيز متأسفانه به مسئله خشونت جنسي عليه زنان در فضاي مجازي توجه افتراقي نشده و آنچه بيشتر مدنظر بوده حمايت از اطفال در اين حوزه بوده؛ ازجمله كنوانسيون جرائم سايبري بوداپست 2001 كه به حمايت از اطفال در مقابل سوءاستفاده جنسي و هرزه‌نگاري در فضاي مجازي مي پردازد. اما سازمان ملل متحد اخيراً در گزارشي در رابطه با خشونت عليه زنان در فضاي مجازي ازجمله خشونت جنسي به كشور ها هشدار داده و پيش بيني نموده: «عدم مقابله و برخورد جدي با معضل خشونت سايبري، در بهره‌مندي و تعداد كاربران زن و دختر در سراسر جهان تأثير قابل‌ملاحظه‌اي خواهد گذاشت و در نتيجه زنان و دختران از امكانات مزبور در راستاي ارتقاي توانمندي خود محروم مي‌شوند.» در اين گزارش آمده حدود 73 درصد از زنان با اشكالي از خشونت آنلاين مواجه بوده يا آن را تجربه كرده‌اند. بنابراين در اين پژوهشِ مبتني بر روش توصيفي با هدف تحليل جرم شناختي خشونت عليه زنان در فضاي مجازي، ابتداً با تأكيد بر پديده نوين خشونت جنسي عليه زنان در فضاي مجازي به تعريف اين نوع از خشونت و سپس به علت شناسي و نهايتاً به ارائه راهكار هاي پيشگيرانه وضعي و اجتماعي در جلوگيري از وقوع آن پرداخته شده است. در اين قسمت پالايش محتويات مستهجن شبكه هاي اجتماعي و آموزش سواد مجازي به‌عنوان مهم ترين راهكارهاي پيشگيرانه مطرح شده است.