طراحي مدل بلوغ كتابخانۀ ديجيتالي: مطالعه موردي در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي

Designing the maturity model of digital library in Ministry of Health and Medical Education

براي غلبه بر چالش‌ها و پيچيدگي‌هاي ساخت كتابخانه ديجيتالي مي‌توان از مدل‌هاي بلوغ كمك گرفت. در يك مدل بلوغ، ويژگي‌هاي يك پديده در سطوح گوناگوني ‌تقسيم‌بندي شده و پس از تحقق ويژگي‌هاي هر سطح به بهبود يا تحقق ويژگي‌هاي سطح بعد از آن پرداخته مي‌شود. براي حل اين مسئله از رويكرد تركيبي استفاده شد. در گام اول با بررسي پيشينه‌هاي مرتبط با رويكرد كيفي و روش فراتركيب، ويژگي‌هاي بلوغ كتابخانه ديجيتالي ارائه گرديد. بر اين پايه، 68 منبع معتبر شامل 38 منبع در حوزه كتابخانه ديجيتالي و 30 منبع در حوزه مدل بلوغ برگزيده شدند. با تحليل اين منابع، سه مقوله، هفت مفهوم، و 35 كد به‌دست آمد كه در ميان آن‌ها، بيشترين تاكيد بر كاربرد سيستم‌هاي نرم‌‌افزار‌ي/ سخت‌‌افزار‌ي به عنوان پشتيبان كتابخانه ديجيتالي و مفهوم محتواي كتابخانه ديجيتالي است. سپس اين ويژگي‌ها در يك دلفي سه رانده به نظرسنجي از متخصصان گذاشته شد و هم‌چنين از آن‌ها خواسته شد كه اين ويژگي‌ها را در سطوح «مدل بلوغ قابليت» سطح‌بندي نمايند. به اين ترتيب مدل بلوغ كتابخانه ديجيتالي پس از طي اين دو مرحله طراحي شد. سپس براي ساخت ابزار سنجش مدل از رويكرد كمي و روش پيمايش استفاده شد. اين ابزار پس از تاييد متخصصان، با هدف تاييد روايي و پايايي توسط 182 نفر از مديران،‌ معاونين، كارشناسان و كتابداران كتابخانه‌هاي ديجيتالي در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي تكميل گرديد. نتايج نشان داد كه اين ابزار روايي و پايايي مناسب را براي تعيين سطح بلوغ كتابخانه‌هاي ديجيتالي موجود در وزارت بهداشت داراست.

For overcoming on Digital Library (DL) making challenges and complexs, maturity models can be used. In a maturity model, features of a phenomenon are classified into few levels so that realizing the features of each level is the prerequisite of going to the next level. A mixed approach was used to solve the research problem. First, a related literature review using a qualitative approach and meta-synthesis method was done and the maturity characteristics of DL were proposed. 68 resources, 38 in the field of DL and thirty in the field of maturity models, were selected. By analyzing these studies, three categories, seven concepts, and 35 codes were identified as maturity features of DL. Among these findings, the focuses of previous studies have been on the use of software/ hardware systems as the supporters of DL and the DL content. These features were then validated by Iranian experts using the three-round Delphi technique and allocated to the various levels of the Capability Maturity Model . The Digital Library Maturity Model (DLMM) was designed after these two-stages. For making a measurement tool of DLMM, a qualitative approach and survey method was then used. The validity and reliability was then confirmed by a team of experts (182 managers, assistants, specialists and librarians of digital libraries in Iranian Ministry of Health and Medical Education). The results indicate that the validity and reliability of DLMM measurement tool is suitable for determining the level of maturity of the digital libraries in the Ministry of Health