تاثير نور و رنگ در فضاسازي معنوي مساجد (نمونه موردي: مسجد شيخ لطف¬الله و مسجد امام اصفهان)

نگرش به نور و رنگ در معماري مساجد، نگرشي عارفانه به توحيد است. خداوند نور مطلق است، اوست نور آسمان¬ها و زمين؛ در واقع نور در مساجد اسلامي با عبور از سطح شفاف و انعكاسي كه با خود به همراه دارد، تاثير زيادي در حس فضايي مي¬گذارد و يكي از حياتي¬ترين عنصر¬ها در معماري به شمار مي¬رود. از سوي ديگر در معماري مساجد: كاشي¬كاري¬ها، نقش برجسته¬ها و شبكه پنجره¬ها، اسليمي¬ها و گچ¬كاري¬ها نگرش رنگ بدين موضوع را بيان مي¬كند. اين پژوهش در پي پاسخ به اين سوال است كه آيا نور و رنگ در فضاهاي مساجد (ايران) علاوه بر جنبه¬ها و عملكرد¬هاي مادي داراي عملكرد معنوي نيز بوده است؟ بدين منظور با روش تحليلي و هم¬چنين مطالعات ميداني و كتابخانه¬اي در دو مسجد شيخ¬ لطف¬الله و مسجد امام اصفهان به بيان مطالب پرداخته شده است؛ دستاورد¬هاي اين پژوهش گوياي آن است كه به¬كارگيري و تاثير نور و رنگ در اين دو مساجد باعث شفاف¬سازي و القاي حالت عرفاني و ملكوتي در روح بنا شده است؛ آدمي به شوق وصل مي¬كوشد و در رنگ، نور، طرح و نقش خويشتن خويش را مي¬يابد. بنابراين رنگ را مي¬توان وابسته به وجود روشنايي و نور دانست. تاثير نور و رنگ در روان شناسي محيط، آدمي را در درك بهتري از روابط متقابل انسان و محيط اطراف كمك مي¬كند و محيط نقش اساسي را در شكل¬گيري احساس، ارزش¬ها و توانمند ساختن افراد و گروه¬هاي مختلف ايفا مي¬كند. در واقع معماران در مساجد سنتي، با بهره گيري خلاقانه از نور، رنگ و كاهش ماده و سبك كردن آن، موفق به پديدار ساختن مفهوم آرامش در بيننده مي¬شوند كه منظور از آرامش، آرامشي فراتر از آرامش دنيوي است. اين ميراثي است كه گذشتگان ما بدان دست يافته بودند و به ما انتقال يافته است.