اصول راهبردي در طراحي مراكز خريد بر اساس مقايسۀ نقاط قوت و ضعف مراكز خريد مدرن و بازارهاي سنتي ايراني

بازارهاي سنتي به علت عدم هماهنگي با تكنولوژي و نيازهاي دوران معاصر، داراي نقاط قوت و ضعف هايي هستند كه براي ماندگاري و ارائۀ خدمات بهتر براي مردم مي بايست به حل مشكلات و نقاط ضعف پرداخت. از جملۀ اين مشكلات مي توان به سيستم حمل و نقل سنتي كالا با باربر دستي، عدم وجود پاركينگ، عدم دسترسي سريع به هنگام آتش سوزي، عدم وجود امكانات تفريحي و جاذبۀ كمتر براي گروه سني نوجوان و جوان و غيره اشاره كرد. از طرف ديگر مراكز خريد مدرن ايران در دوران معاصر نيز داراي نقاط قوت و ضعفي هستند كه مي بايست با بررسي آنها به يك اصول بهينه در طراحي مراكز تجاري معاصر دست يافت. از نقاط ضعف در برخي مراكز خريد مدرن مي توان به عدم پيوند با فضاي شهري، ساختار متمركز و عدم امكان توسعه آتي، ناخوانايي، اغتتشاش فضايي و عملكردي، عدم بهره مندي بهينه از انرژي به خصوص انرژي هاي پسيو و نورهاي طبيعي، تكرار، يكنواختي و عدم رعايت سلسله مراتب و تنوع فضايي، عدم وجود فضاهاي باز جمعي، عدم تركيب فضاهاي پر و خالي جهت ايجاد وحدت فضايي، نورگيري و تهويه، بي توجهي به الگوهاي زيبايي شناسي معماري ايراني كه در بازارهاي سنتي به زيبايي تبلور يافته است، اشاره كرد. الگوهاي ساخت مراكز تجاري معاصر با الگوبرداري از مراكز تجاري غربي توجهي به الگوها و ساختارهاي هزاران ساله در ايران را ندارند و اين درحاليست كه برخي بازارهاي ايراني به علت قرارگيري در مسير جاده ابريشم داراي پتانسيل هاي بسياري هستند كه مي توان از اين پتانسيل ها در طراحي مراكز خريد مدرن استفاده كرد. اين پتانسيل ها و نقاط قوت نه تنها به عنوان ارزشهاي فرهنگي حائز اهميت هستند و لازم است كه به عنوان الگوهاي ديرينه تدوام يابند بلكه به عنوان تجربه هاي جمعي هزاران ساله كه طي سده ها مورد آزمايش قرار گرفته اند و به پاسخگويي بهينه جهت رفع نيازهاي اجتماعي- فرهنگي- اقتصادي و تفريحي منجر گشته اند؛ با ارزش هستند و ماندگاري و حيات پر رونق آنها تا دوران معاصر دليل موجهي بر اين امر است. هدف از اين تحقيق، پيشنهاد اصولي راهبردي براي معماران در طراحي مراكز تجاري معاصر بر اساس نقاط قوت و ضعف مراكز خريد مدرن و بازارهاي سنتي است. در اين پژوهش، در ابتدا با بررسي كتابخانه اي و ميداني چند مركز خريد مدرن و معروف شهر تهران (مركز خريد گلستان، مركز خريد تيراژه و مركز خريد نصر واقع در شهر تهران) مورد بررسي و ارزيابي قرار مي گيرند. در ادامه با روش توصيفي- تحليلي برخي ويژگي هاي عملكردي، روايط فضايي و زيبايي شناختي بازار سنتي ايراني مورد ارزيابي قرار مي گيرند و در نهايت با تحليل نقاط قوت و ضعف مراكز خريد مدرن در دوران معاصر و بازارهاي سنتي، پيشنهادهايي راهبردي جهت استفادۀ معماران در طراحي مراكز خريد ارائه مي شود.