بررسي اثر اسانس آويشن كوهي بر آرامبخشي فرشته ماهي (Pterophyllum scalare)

در دهه اخير تمايل به استفاده از گياهان دارويي در صنعت آبزي پروري رو به افزايش نهاده است. يكي از موارد استفاده از اين گياهان دارويي، بيهوشي و آرامبخشي به منظور كاهش تنش در آبزي پروري است. تنش در اثر اعمالي مانند حمل و نقل و تخم¬كشي ايجاد مي¬شود. فرشته ماهي (Pterophyllum scalare) از اعضاي خانواده سيچليده است. تلفات در فرشته ماهي در انتقال آن¬ها در اثر استرس مشاهده شده است. در آبزي¬پروري تسكين دادن به منظور كاهش تنش نيز استفاده مي-شود. آويشن كوهي گياهي است از تيره نعنا، چوبي، كوتاه قد با انشعاب¬هاي فراوان كه در منطقه وسيعي از نواحي شمالي، غربي و مركزي ايران مي¬رويد. تركيبات شيميايي موجود در اسانس اين گونه، تيمول و كارواكرول است. اين مواد داراي خاصيت آرام¬بخشي و آنتي باكتريالي مي¬باشند. در اين آزمايش آويشن كوهي از روستاي وشتكان جاسب در 25 كيلومتري شهرستان دليجان واقع در استان مركزي جمع آوري گرديد. جهت استخراج اسانس از دستگاه كلونجر طرح فارماكوپه اروپا به روش تقطير با آب استفاده گرديد. جهت شناسايي تركيبات شيميايي اسانس از كروماتوگرافي گازي متصل به طيف سنج جرمي استفاده گرديد. آزمايش در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار انجام شد.تيمارها شامل 4 غلظت 0، 10، 20 و 30 قسمت در ميليون اسانس آويشن كوهي بودند. پس از اضافه كردن اسانس به تانك حاوي آب، فرشته ماهي¬ها به روش غوطه¬ور سازي اضافه شدند و زمان رسيدن به تسكين سبك و تسكين عميق بر اساس جدول بيهوشي summerflet توسط كرنومتر ثبت گرديد. نتايج بيانگر اين مطلب بود كه اسانس آويشن كوهي در هر سه غلظت 10، 20 و ppm 30 داراي اثر تسكين سبك (آرامبخشي) بر روي فرشته ماهي¬ها بود با اين تفاوت كه در غلظت ppm 30 علاوه بر تسكين سبك، تسكين عميق هم مشاهده گرديد و با افزايش غلظت، زمان رسيدن به تسكين كاهش يافت. بنابراين غلظت ppm30 اسانس آويشن كوهي براي حمل و نقل ايمن فرشته ماهي مناسب به نظر مي¬رسد.