بررسي انعطاف پذيري فنوتيپي ژنوتيپ هاي اميد بخش گندم نان در اقليم شمال ايران

به منظور مطالعه سازگاري و پايداري لاين‌ هاي اميد بخش گندم، تعداد 18 لاين به همراه دو رقم شاهد (مرواريد و گنبد) به مدت دو سال در چهار ايستگاه تحقيقاتي شمال كشور (مغان، ساري، گرگان و گنبد) در قالب طرح بلوك ‌هاي كامل تصادفي (RCBD ) با سه تكرار كشت گرديد. بر اساس نتايج تجزيه واريانس مركب دو ساله عملكرد دانه، اختلاف بين ژنوتيپ ها و همچنين اثرات متقابل ژنوتيپ در محيط معني دار شد. به منظور تجزيه اثر متقابل ژنوتيپ × محيط با استفاده از روش اثرات اصلي جمع ‌پذير و اثر متقابل ضرب ‌پذير(AMMI)، تجزيه به مولفه هاي اصلي روي ماتريس باقي مانده صورت گرفت كه مولفه هاي اصلي اول، دوم و سوم در سطح احتمال 1 درصد معني دار شدند. اين سه مولفه در مجموع 56/72 % از مجموع مربعات اثر متقابل را توجيه كردند. براي درك آسان ‌تر مدل AMMI باي پلات مولفه هاي اصلي اول و دوم اثر متقابل براي ژنوتيپ ها رسم گرديد. اين باي‌پلات جمعا 33/56 % تغييرات موجود در داده ها را توجيه كرد. در بررسي سازگاري خصوصي و تعيين مناسب ترين ژنوتيپ ها براي مكان هاي مورد آزمايش با توجه به باي ‌پلات، ژنوتيپ هاي 1، 5، 17، 3، 9، 19 و 14با قرار گرفتن در رئوس چند ظلعي داراي بيشترين پاسخ دهي در مكان هاي مناسب خود بودند در واقع بيشترين سازگاري اختصاصي با مكان هاي مناسب خود را داشتند. در بخش اول، ژنوتيپ 19 ، ژنوتيپ برنده براي مكان گرگان ، در بخش دوم، ژنوتيپ 9 ، ژنوتيپ برنده براي مكان ساري، در بخش سوم اين باي‌پلات ژنوتيپ 3 و 17 ژنوتيپ برنده براي مكان مغان و در بخش چهارم ژنوتيپ 1 و 5 در راس قرار گرفتند كه ژنوتيپ برنده براي مكان گنبد بودند.