نقد اجتماعي اشعار حافظ شيرازي و حافظ ابراهيم

هدف از نگارش اين مقاله بيان ديدگاه هاي مشترك نقد اجتماعي بين حافظ شيرازي غزل -سراي قرن هشتم معروف به لسان الغيب و حافظ ابراهيم شاعر معاصر مصري معروف به شاعر نيل است. شهرت حافظ شيرازي به عرفان بيش از مصلح اجتماعي بودن اوست. امااو در اشعارش آسيب هاي اجتماعي را مي شناسد و درصدد درمان آنها بر . حافظ ابراهيم نيز به عنوان يك منتقد اجتماعي توانست آرمان هاي ملتش را براي آنها مجسم كند و با طنزپردازي، بيداري نويني را گوشزد كند. اين مقاله با مقايسه موضوعات مشترك به بررسي اين موضوع مي پردازد كه هر چند بين حافظ شيرازي و حافظ ابراهيم قرن ها فاصله است، اما هر دو، منتقد اجتماعي زمان خويش وهر دو طنز پرداز بوده اند. با تورق در ديوان هر دو شاعر به دردهاي مشتركي همچون ثروت‌ اندوزي، فقرو.... برمي خوريم كه هر دو همچون يك مصلح با آنها به مبارزه پرداخته اند. لذا با ذكر موضوعات مشتركي ازاشعار و تحليل آنها درمي يابيم كه اسلوب حافظ ابراهيم ساده و روان، نقل تاريخش با اطناب و تكرار، انتقادش مستقيم، خيال پردازي اش ساده و حسي، طنزش قابل درك، الهام گيري اش از قرآن به صورت قصصي و شعر ملي اش به تقليد از بارودي و ابو تمام است. اما شعر حافظ شيرازي با غموض و تكلف همراه است وآميخته با ايجاز، انتقادش در پرده، تخيلش قوي، كنايه اش نيش دار و تيز، الهام گيري اش از قرآن بيشتربه صورت تلميحي و ديوانش غزل بزمي است. ليكن هر دو نقاد توانسته اند تصويري جامع از جامعه خود در ذهن مخاطب بنگارند.