بررسي تحليلي- تطبيقي بينامتنيت قرآني در اشعار اقبال لاهوري و بدوي جبل

اصطلاح بينامتنيت (Intertextuality)كه به معني شكل گيري معناي يك متن توسط متون ديگر است از نيمه ي دوم قرن بيستم در عرصه ي ادبيات ظاهر شد.براساس اين تعريف برخي معتقدند كه بينامتنيت از ديرباز در ادبيات كاربرد داشته است چراكه اصطلاحاتي همچون اقتباس،تضمين،تلميح و..با مفهوم بينامتني همپوشاني دارند.در پژوهش حاضر بينامتني قرآني در اشعار فارسي اقبال لاهوري شاعر فارسي سرا و بدوي جبل شاعر عرب مورد بررسي تحليلي –تطبيقي قرار گرفته است. نتايج حاصله از اين پژوهش نشان مي‌دهد كه هر كدام از اين دو شاعر انواع مختلف بينامتني (لفظي، معنوي، بازتاب شخصيت ها و داستانهاي قرآني و واژگان قرآني بدون اشاره به معني و مفهوم قرآني) را در اشعار خود به كار برده‌اند كه مورد اخير در اشعار بدوي به كار رفته و در اشعار اقبال كاربردي ندارد. هر كدام از اين دو شاعر از بينامتني با اهدافي خاص در شعر خود بهره جسته اند. اين پديده در شعر هردو شاعر آرايش لفظي ايجاد كرده و علاوه بر آن به شعر آنها معنويت بخشيده است. اقبال از الفاظ و مفاهيم قرآني به‌عنوان حجت استفاده مي‌كند . اما بدوي اين الفاظ و معاني را به صورت نماد در شعرش مي‌آورد تا حقايق جامعه و زمانه‌ي خود را به تصوير بكشد.