جلوه هاي انتقادي اشعار بيدارگرانه ي علامه اقبال لاهوري

ادبيات و مخصوصاً شعر، بازتابي از اوضاع سياسي، اجتماعي هر دوره تاريخي است. هر چه شاعر به جامعه نزديك تر و با مردم عصر خويش مأنوس تر باشد، نقد و تحليل اوضاع سياسي ، اجتماعي وفرهنگي آن عصر، در ادبيات منظوم او نمود بيشتري دارد. شعر انتقادي اقبال بيش از هر زماني، زبان مردم و ترجمان احساسات آنان است. شعر انتقادي كه در اين دوره شكل مي‌گيرد و معايب و كمبودهاي جامعه و حكومت در آن مطرح مي‌شود، آرمان ها و انتظارات مردم را بيان مي دارد. اقبال ، بيشتر به مسائلي در حوزه ي انتقادهاي اجتماعي و اخلاقي و پس از آن به انتقاد از نابسامانيهاي سياسي عصر خود پرداخته است. در اين مقاله با روش تحليلي-توصيفي مضامين انتقادي در شعر اقبال مورد بررسي قرار گرفته است .يافته هاي اين پژوهش گوياي آن است كه علامه اقبال شعر خود را وسيله ي تربيت نسل مسلمان و انسان واقعي قرارمي دهد. او راه نجات مسلمانان را بازگشت به اسلام و خود واقعي انسان مي داند و همچنين آموزش علوم و فنون غربي را جهت پيشرفت مسلمانان ضروري و پيروي از فرهنگ غرب را مذموم و ناپسند مي شمارد.