اعجاز تشريعي در قرآن

يكي ازدلايل وحياني بودن قرآن، اعجاز تشريعي است تشريع دراصطلاح مجموعه اي از اعتقادات حق و احكام است كه خداوند بواسطه پيامبران آنهارا بيان داشته است و اعجاز امري است خارق العاده كه به اذن الهي از سوي پيامبران همراه با تحدّي و اعلام ناتواني ديگران از آوردن همانند آن انجام مي‌پذيرد. درنتيجه منظور از اعجاز تشريعي اين است كه قرآن به نظام تشريعي خويش اعمّ از معارف اعتقادي و احكام تحدّي و اعلام هماوردي نموده است براي اثبات اعجاز تشريعي دلايل گوناگوني است كه با توجّه به محدوديّت نوشتار تنها دو دليل بررسي شده است: اولين دليل جامعيّت وگستره معارف و احكام است. در اينكه مقصود از جامعيّت قرآن چيست. درآغاز دو نظريّه ذكرشده است يكي جامعيّت مطلق نسبت به تمامي علوم الهي و بشري و ديگري جامعيّت درامور مربوط به هدايت انسانها امّا ايده سومي را مي توان محتمل دانست به اينكه مقصود از جامعيت قرآن، بيان اصول و قواعد راهگشا براي دستيابي انسانها به علوم گوناگون است در ادامه براي اثبات اين جامعيّت شواهد قرآني و روايي و نيز مطالعه در گستره و قلمرو آيات قرآن ذكرشده است دوّمين دليل اعجاز تشريعي قدرت انطباق برمقتضبات زمان باحفظ اصول و قواعد نازل شده بر پيامبر(ص) است و راز اين انطباق را با چهار اصل ذيل توضيح داده شده است 1- انطباق بافطرت 2- بيان اصول كلّي وماندگار 3-عناوين ثانويّه 4-حجّت قرار دادن سنّت پيامبر و معصومان(ع) 5-اصل اجتهاد و فقاهت نتيجه دليل جامعيت قرآن و قدرت انطباق برمقتضبات زمان اينستكه اين معارف هدايتي تنها از جانب خدا صادر شده است زيرا بشر عادي بدون اتّصال باوحي نمي‌تواند درابعاد مختلف معارف اعتقادي با جامعيّت ودرگستره اي عامّ ازآغاز وفرجام جهان و بكارگرفتن شيوه‌هاي مختلف دراستدلال ازآيات آفاقي وانفسي سخن بگويد و در همان حال دراحكام حقوقي واخلاقي آورنده تعاليمي جامع، فراگير، قابل انطباق بر مقتضيات همه زمانها باشد اين برهان زماني آشكارتر مي شود كه بداني اين معارف بر فردي نازل شده كه به مكتب نرفته و خط ننوشته است