مباني و روش تفسير علمي قرآن از منظر علامه محمد هادي معرفت

از جمله روش هاي تفسير قرآن، تفسير علمي به معناي استفاده از يافته هاي اطمينان آور علوم تجربي در فهم قرآن است كه در طول تاريخ، فراز و نشيب هايي را از افراط گرايي و استخراج همة جزئيات علوم از قرآن تا اعتدال گرايي و استخدام علوم در فهم و تفسير قرآن پيموده است. مفسر و قرآن پژوه قرن حاضر، علامه محمدهادي معرفت نيز با پيمودن مسير اعتدال، بين نسبت قطعي دادن علوم به قرآن و نسبت احتمالي دادن آن ها تفاوت گذاشته، قسم دوم را پذيرفته است و در موارد متعدد، ادعاي اعجاز علمي را مطرح كرده است. مقاله پيشِ رو با هدف آشنايي با مباني و روش هاي علامه معرفت در تفسير قرآن، به بررسي ديدگاه هاي ايشان در زمينة تفسير علمي پرداخته است. جامعه آماري اين نوشتار، كتاب تفسير و علوم قرآني ايشان است كه بررسي آن ها به جهت تأثير در پيشبرد علوم قرآني و پاسخگويي به شبهات قرآني، ضروري است. تتبع در آثار ايشان نشان مي دهد كه صاحب «التمهيد» ضمن انتقاد به مفسراني كه تلاش كردند تا تمام علوم روز را به بهانه شايستگىِ همسويي با پيشرفت هاى زمان، بر آيات قرآن تحميل كنند، آثار آن ها را داراي تكلّف و زياده‏روى دانسته است. از نظر ايشان تفسير علمي بايد بر اساس قواعد وضوابط، متناظر به قطعيات علمي و به دور از عقل گرايي افراطي باشد.