بررسي ساختار زمانمند در رمان «داستان يك شهر» احمد محمود

«ساختار زمانمند»، رويكردي است كه به چگونگي شكل گيري ساختار داستان و متون روايي به تاثير پذيري از زمان مي پردازد. اين ديدگاه متون روايي را بر اساس زمان خطي داستاني و غير خطي مورد تجزيه و تحليل قرار مي دهد. در زمان غير خطي بر هم خوردن توالي قراردادي زمان، با بازگشت‌ به زمان گذشته توسط راوي و توسل او به عامل تداعي كننده، باعث مي شود كه متون روايي شروعي از ميانه و پايان داشته باشند. هر حادثه مانند حلقه‌اي است كه از يك نقطه شروع مي‌شود و پس از شرح ماجرا به همان نقطة آغاز باز مي گردد. در رمان «داستان يك شهر»، ارتباط علي و معلولي بين وقايع با استفاده از عامل زمان برقرار مي ‌ شود. بر هم خوردن توالي قراردادي زمان، باعث شده است اين رمان شروعي از پايان داشته باشد. بازگشت هاي مكرر به گذشته در خاطرات خالد (شخصيت اصلي)، زماني غيرخطي در رمان ايجاد كرده است. هدف پژوهش حاضر، مطرح شدن نظريه اي با رويكردي جديد در حوزه نقد ساختار گرايي با تجزيه و تحليل رمان «داستان يك شهر» از احمد محمود است. روش پژوهش حاضر توصيفي ـ تحليلي است. اين پژوهش منجر به اين نتيجه شد كه رمان «داستان يك شهر» منطبق با ديدگاه «ساختار زمانمند» است و نشان مي دهد كه محمود، چگونه با به كار گيري زمان غير خطي ساختار ذهن و آشفتگي شخصيت خالد را نشان مي دهد. همچنين با استفاده از عناصر مهمي چون نام و نام خانوادگي، زمان خاص، محيط مادي، منِ راوي و زبان به شخصيت هاي رمانش فرديت مي بخشد.