خويش كاري خرد در ديباچۀ شاهنامه

واژۀ خرد در ديباچه كاربردي فراوان دارد كه گاه اين خرد در پيوند با خداوند (متأثّر از فرهنگ شيعي و ايراني باستان) و واسطۀ آفرينش اوست و عقل كلّي يا دادار خرد خوانده مي شود و گاه در پيوند با مردمان كه در اين ريخت، با دو گونه خرد روبه رو خواهيم شد: خرد مطبوع (در پهلوي: آسن خرد) و خردِ مسموع (در پهلوي: گوش سرود خرد) كه وجودِ اين دو گونه خرد هم در فرهنگ شيعي و هم ايراني ديده مي شود. خويش كاريِ خرد غريزي (مطبوع) آن است كه مردمان را از پليدي دور كند و به نيكي برانگيزد؛ امّا خرد شنيداري (مسموع) با دو چهره در ديباچه رخ مي نمايد: يكي در چهرۀ دانشِ دين و دو ديـگر، دانستني هـايِ تاريخي اساطيري كـه سبب پنـدگيريِ مردم از آموزه هـاي پيشينيان مي شود و فردوسي اين گونه خردِ شنيداري را موجب بهروزي مردمان انگاشته است. در ضمنِ بحث، علل فلسفه ستيزيِ فردوسي و همين طور پيوندِ دانايي و توانايي نيز بررسي شده است.