بازتاب نقد اجتماعي در آثار پير جمالي اردستاني

تحوّلات و اوضاع سياسي هر عصر، آثار بلند مدّت و كوتاه مدّت زيادي بر وضعيت فرهنگي و اجتماعي جامعه در طول تاريخ گذارده است و آن را در جهت تعالي و پيشرفت يا انحطاط و عقب ماندگي سوق داده است. هرگاه ثبات سياسي و حاكميت نسبي نظم و قانون در تمام مملكت يا قسمتي از آن دوام آورده، شاهد ترقّي و پيشرفت در اكثر مقوله هاي اجتماعي و فرهنگي بوده ايم. از آنجا كه ادبيات هر دوره تصويرگر راستين اجتماع آن عصر است، با بررسي هاي دقيق جامعه شناسانه مجموعه رسايل پيرجمالي عارف، شاعر، نويسنده و سياح شيعه مذهب عصر شاهرخ اين امكان بوجود مي آيد كه بتوان بازتابي از اوضاع سياسي- اجتماعي ايران را در قرن نهم يعني همزمان با حكومت تيموريان و تاثير ايشان بر فرهنگ جامعه ارائه داد. در اين مقاله به جايگاه اجتماع و نمودهاي آن در آثار پير جمالي پرداخته شده است. غالباً اين عارف شاعر به عنوان يك منتقد اجتماعي، سياسي ظاهر مي شود كه با زبان نقد گزنده امّا هنري خود، از انحـرافات اجتـماعي در خلق و خوي مردم، سلاطين ظالم و ستمگر، علما و عرفاي متظاهر فرياد برمي¬دارد. در اين اوراق، ابتدا به بازتاب اجتماع در مسايل فرهنگي- سياسي كه ناشي از دوران پر آشوب ايران و قتل و غارت جانشينان تيمور است، پرداخته مي شود و در ادامه، به بيان نقادانه پيرجمالي از معضلات عمدة ايران قرن نهم هجري خواهيم پرداخت؛ مسايلي همچون دزدي، ماليات، فساد اخلاقي، باده خواري و داشتن حرمسراهاي شاهزادگان درباري، سقوط و انحطاط اخلاق ، غلام بارگي و...