بررسي شگردها و سازوكارهاي طنزآفرين در دو كتاب «اُملت دسته دار» و «نزديك تهِ خيار» از ناصر فيض

طنز در لغت به معناي مسخره كردن، طعنه زدن، استهزا و عيب كردن است و در اصطلاح ادبي به نوع خاصي از آثار منظوم و منثور گفته مي شود كه جنبه هاي نامطلوب بشري، فسادهاي اجتماعي و سياسي، مقولات شخصي و غيره را به چالش مي كشد. به واسطه ي سازوكارهاي طنز مي توان بسياري از مفاهيم و تصاوير دنياي واقعي به صورت معكوس، وارونه، هنجارگريز و متناقض نما عرضه كرد. بخش قابل توجه اي از ادبيات كلاسيك و معاصر فارسي به اشعار و نوشته هاي طنز آميز اختصاص دارد كه با ديدگاهي انتقادي به مسائل اجتماعي و سياسي، امور روزمره، روابط بين فردي، عادت هاي شخصي و ... مي پردازد. در دوره ي معاصر طيف وسيعي از نويسندگان و شاعران به طرق گوناگون مقولات مذكور را در قالب هاي بيان طنزآميز انعكاس داده اند. يكي از چهره هاي برجسته ي طنز در سال هاي اخير كه مسائل متنوعي را دست مايه ي كار خود قرار داده، ناصر فيض است. او در دو كتاب «اُملت دسته دار» و «نزديك تهِ خيار» حجم گسترده اي از مفاهيم اجتماعي، روابط فردي، كارهاي دولتي، جزئيات زندگي شهري و غيره را با استفاده از مكانيسم هايي مانند بازي هاي زباني، استقبال از اشعار كلاسيك، كاربرد نقيضه وار قالب هاي شعري، ناسازگاري واژگاني و ... به گونه اي طنزآميز ارائه نموده است. هدف اصلي از نگارش مقاله ي حاضر دسته بندي و بررسي شگردها و سازوكاري هاي طنز آفرين اعمّ از جنبه هاي زباني و بلاغي در آثار فيض است.