كاركرد مضامين اخلاقي و تربيتي در شعر خاقاني شرواني

ادبيات فارسي از ديرباز با مفاهيم و آموزه‌هاي اخلاقي و تربيتي بسياري عجين بوده است به گونه‌اي كه بازتاب عنايت و كاربرد گنجينه‌اي از الفاظ آن به حدي بسيار بوده كه موجب پديد آمدن ادبيات جديدي در آثار بسياري از شاعران و نويسندگان به نام ادبيات تعليمي گشته است. از جمله اين شاعران مي‌توان خاقاني شرواني را نام برد كه وي در شعر خود متاثر از انديشه‌هاي ديني و صوفيانه به مجموعه‌اي از مضامين اخلاقي و تربيتي همچون دنياگريزي، راست‌گويي، عدالت‌طلبي، قناعت، ظلم‌ستيزي، تهذيب نفس و خردگرايي روي آورده و با اشاره مستقيم به آنها مخاطب خود را به پايبندي و مقيدبودن به اخلاقيات دعوت مي‌نمايد. شعر خاقاني هر چند با فرو رفتن به درون نازك‌انديشي‌ها و مضمون‌پردازي‌هاي گره خورده با پيچيدگي‌هاي لفظي مانع انتقال سريع و بي‌واسطه مفاهيم به مخاطب خود مي‌گردد، ولي لطايف حكمي و تعاليم اخلاقي و تربيتي وي آن چنان متاثر از معنويت و پيوند با تعاليم ديني و قرآني است كه ديگر اين كاستي‌هاي و ابهامات لفظي و معنايي در شعر او چندان احساس نمي‌شود. از اين رو پژوهش حاضر با تكيه بر روش توصيفي – تحليلي بر آن است تا از طريق واكاوي در مجموعه اشعار مربوط به خاقاني و دستيابي به مضامين اخلاقي و تربيتي در شعر وي، اساليب بياني و معنايي او را در انتقال اين مفاهيم هويدا سازد.