تأثير اقليم فارس بر جهان‌نگري سعدي

سعدي شاعر و نويسنده‌اي است كه آوازه‌اش جهان را در نورديده است. گلستان او -كه كتاب درسي در بسياري از حوزه‌هاي ديني بود- نخستين اثري هم بود كه به انگليسي ترجمه شد. مقبوليّت سريع گلستان در اروپا، نشانگر اين است كه گفته‌هاي سعدي فرازماني و فرامكاني هستند كه تأثيرپذيري نامداراني چون لافونتن، ولتر و آراگون مويّد آن است. بدون شك محيط جغرافيا تأثيري فراوان بر شكل‌دهي به جهان‌بيني انسان دارد؛ بر اين اساس، اقليم فارس در قلب ايران، همچون چهارراهي بوده كه هم كاروان‌هاي تجاري را در كاروانسراهايش ديده و هم اوضاع متغيّر سياسي و اجتماعي را در اثر حكومت حاكمان ايراني و انيراني پذيرفته است؛ گاهي شاهد صدور فرمان‌هاي شاهنشاهان مقتدر به اقصاي عالم و گاهي شاهد دولت‌هاي مستعجل بوده است. چه از بُعد سياسي و نظامي و چه از بُعد فرهنگي، اين ايالت در كانون رويدادهاي ايران تا روزگار ما قرار داشته است. موقعيّت جغرافيايي اين ايالت و برخورد هر روزه‌ي ساكنانش با فرهنگ‌هاي متنوّع و سليقه‌هاي مختلف و پيروان دين‌هاي گونه‌گون، نقش بسزايي در تسامح مردم اين ايالت و تلطيف ديدگاه‌ها و پرورش جهان‌نگري آنان داشته است؛ چنان كه همين جهان‌نگري باعث شده كه به جاي تعصّب‌هاي نابجا انديشه‌هايي در آنجا ببالد كه افق‌هايش تا دوردست‌هاي جهان را درنوردد. اين جستار برآن است كه نقش جغرافيايي ايالت فارس را در شكل‌دهي به جهان‌نگري سعدي برجسته كند.