نـگـاهـي بــه ديـوان رسـالت در تـاريـخ بـيـهـقـي

ديوان رسالت از تشكيلات مهم دربار غزنويان بوده است. اين نهاد متشكل از يك رئيس با عنوان صاحبديوان و چند تن كارمند در نقش دبير بوده است. پژوهش حاضر بر آن است تا بر اساس متن تاريخ بيهقي به بررسي اين اصطلاح ديواني و جايگاه آن در دستگاه حكومت غزنويان بپردازد. بدين ترتيب كه ابتدا با بررسي اصطلاح ديوان رسالت (رسايل)، كوشيدهايم نحوهي حضور اين اصطلاح در تاريخ بيهق و دامنه نفوذ اصحاب اين ديوان در دستگاه حكومت غزنويان نشان دهيم. در بخش ديگر تحقيق شرايط و خصوصيات اصلي دبيرهاي شاغل در ديوان رسالت را برشمردهايم و نشان دادهايم كه اين ديوان از وزارتخانههاي بسيار حساس دستگاه غزنويان بوده است به گونهاي كه پس از منصب وزير، صاحب ديوان دومين منصب اصلي نزديك به سلطان است كه در همه زمانها و مكانها با امير بوده است. ديوان رسـائل در قرنهاي سوم و چهارم چندان اهميتي يافت كه تقريبا همه كساني كه به رياست اين ديوان ميرسيدند مـشاور سـلطان به شمار مي آمده اند.