جلوه هاي پايداري عارفان در تذكرة الاولياء

عرفان اسلامي معمولا عرفاني منفعل معرفي شده است و عارفان نيز عزلت گزيناني به دور از جامعه و سياست. در حاليكه اصل شكل گيري عرفان، خود نوعي اعتراض به دنيا طلبي و طريقت اشراف گرايانۀ شاهان و اطرافيان ايشان بود. پايداري به معناي ايستادگي دربرابر قدرتمندان و خلاف جريان جوامع گذشته -كه معمولا در مسير اطاعت محض از سلاطين بوده اند- حركت كردن، امر بسيار مشكلي بوده است كه همانطور كه ذكر شد، اصل ايجاد جريان عرفان اسلامي، حركتي عظيم در تقابل با حكومت ها و درواقع نوعي پايداري بود و به موازات آن در اقوال و احوال عارفان، نمونه هايي متنوع از انواع پايداري عارفان دربرابر قدرتمندان ديده مي شود. اين مقاومت ها، گاهي حتي از سوي مشايخ عرفان، زمينه ساز اعتراضات اجتماعي گسترده اي مي شده است. تذكرة الاولياء عطار نيشابوري، يكي از مهم ترين كتب در زمينۀ شناخت عارفان است. اين پژوهش به ذكر جلوه هاي پايداري در تذكرة الاولياء مي پردازد و نمونه هايي از مقاومت عارفان دربرابر قدرتمندان مادي، بويژه سلاطين را، بيان مي كند. پس از معرفي عطار و تذكرة الاولياء، دلايل پايداري عارفان در برابر اصحاب قدرت (بندگي خالصانۀ خداوند و دنياگريزي) و نمونه هاي پايداري عارفان در تذكرة الاولياء ذكر مي شود. پس از آن انواع مقابله ها، طبق آنچه در اين كتاب آمده است، نامبرده مي شود كه شامل: شهادت، مقابلۀ عملي، مقابلۀ كلامي و كرامات اولياء است. با مطالعۀ نمونه هاي پايداري در تذكرة الاولياء، بعنوان يك كتاب از درياي كتب عرفاني، اين نتيجه حاصل مي شود كه اين حوزه از مطالعات عرفاني، بسيار شايان توجه است.