تحليل شناختي استعارۀ آيينه در غزليات صائب

استعاره در زبان شناسي شناختي ابزاري براي شناخت نظام تفكري انسان است. كلان استعاره ها و طرح-واره هاي استعاري نشان از انديشه و تجربة افراد دارند. شناخت و دسته بندي زيرساخت هاي استعاري متن، از طريق كليدواژه ها مارا در دست يابي به شبكه‌اي مفهومي از كاربرد مضامين و شناخت عميق متن ياري مي كند. ديوان صائب يكي از آثار ادب فارسي است كه در آن مي توان از طريق كليد واژه ها، به زيرساخت هاي مفهومي غزليات او راه يافت، درحالي‌كه عموم بررسي ها صرفاً بر توصيف و بازگويي اين مفاهيم متمركز شده اند. باتوجه به پركاربرد بودن واژۀ آيينه و گستردگي همبسته هاي مفهومي آن در غزليات صائب، اين پژوهش درنظر دارد با تمركز بر استعارة شناختي «آيينه»، ضمن دسته بندي انواع استعاري آن، به كاركردها، تحليل بافت استعاري واژه و در نهايت زيرساخت شبكه اي و مفهومي آن دست يابد. پژوهش حاضر با تمركز بر كليدواژة «آيينه»، ضمن دسته بندي و معرفي ويژگي هاي عشق در غزليات صائب به كاركردهاي مفهومي آن نيز دست يافته است. قدرت مندي، الوهيت، دشواري و خطرناكي راه عشق در توصيف مفهوم عشق، زيبايي، قدرتمندي، آسيب‌زننده بودن و نابودگري در وصف معشوق و ضعف، خودكم‌انگاري و علاقه‌مندي شديد در توصيف عاشق كاكردهاي شناختي استنباط شده از نگاشت‌هاي استعاري متن هستند و بيشترين بسامد و اهميت را داشته اند.