بررسي و مقايسه دستور زايشي و دستور لايه‎اي

در اين مقاله به بررسي نظرات زبانشناختي دو زبانشناس برجسته؛ نوام چامسكي مبتكر دستور زايشي وسيدني لمب بنيان گذار دستور لايه‎اي پرداخته‎ايم. در دستور زايشي ساختار زبان بر اساس دو سطح روساخت و ژرف ساخت تحليل مي‎شود. روساخت همان ساخت قابل مشاهده زبان است كه جنبۀ عيني و ملموس زبان است ، در حاليكه ژرف ساخت جمله، كه در زيربخشي از بخش نحوي به نام پايه توليد مي‎شود، انتزاعي است و در مطالعات زبانشناسي حائز اهميت است. در دستور لايه‎اي ساخت زبان داراي سطوح و لايه‎هاي متعددي است كه هر لايه توسط لايه‎اي ديگر بازنمايي مي‎شود. بين لايه‎ها نيز روابط ساختاري متعددي وجود دارد. هدف از نگارش مقاله حاضر، مقايسه اين دو نوع دستور و بررسي شباهتها و تفاوتهاي ميان آنهاست. از شباهتهاي اين دو نظريه مي‌توان ارتباط بين نمودهاي معنايي و نمودهاي آوايي را ذكر كرد كه در آن گوينده پيام خود را از ساخت معنايي يعني ذهن به ساخت آوايي منتقل مي‎كند و شنونده برعكس نمود آوايي را به نمود معنايي تعبير مي نمايد. در دستور زايشي تنها به ارتباط يك طرفه گوينده و شنونده توجه شده است؛ در حاليكه در دستور لايه‎اي اين ارتباط دو طرفه و متقارن است.