«تحليل مجالس شيخ ابوسعيد ابي الخير»

يكي از راههاي پخش و اشاعه تعاليم صوفيه، گسترش مواعظ، اندرزها و توصيه هاي گران بهاي پيران و مشايخ تصوّف است كه بر منابر و كرسي ها و حلقه هاي بحث و درس با حضور شاگردان، طالبان، مريدان و هواداران تشكيل مي شد، و به صورت ملفوظات و تقريرات بيان مي گرديد. به اين گونه جلسات و حلقه هاي بحث و درسِ صوفيان كه نوعي سخنراني مكتوب با لحن گفتاري و خطابي توأم با پند، اندرز و موعظه است و برحسب اشاره شيخ و مراد و يا به استدعاي مردم و مريدان تشكيل مي گرديد، مجلس وعظ مي گويند. شيخ ابوسعيد ابي الخير (متوفي440 ﻫ .ق)، از مشايخ بزرگ عالم تصوف و عرفان در قرون چهارم و پنجم هجري است كه در پايان مجاهدات بسيار، سرانجام به تربيت و ارشاد طالبان مشغول شد و در نيشابور، مهنه، طوس و... مجالس وعظ او بسيار مورد توجه علاقه مندان واقع شد. به دليل اطلاعات وسيع و كثير در تفسير قرآن، حديث، فقه و ادبيات، مواعظ وي همواره سرشار از اين گونه مباحث بود و به سبب ذوق لطيف و حدّت ذهن و حسن محاوره، حاضران در مجلس را مجذوب¬ خود مي كرد. ابوسعيد ابي الخير قسمت عمده انديشه هاي تربيتي و نظريات عرفاني خود را در ضمن مجلس گويي ها بيان مي داشت. تعاليم صوفيانه وي را، لابلاي كتب عرفاني مخصوصاً در حكايات و مقاماتي كه از وي نقل كرده اند بايد بدست آورد . در اين مقاله سعي شده است ابعاد مختلف مجالس شيخ ابوسعيد ابي الخير بر اساس كتاب هاي حالات و سخنان ابوسعيد ابي الخير(جمال الدين ابوروح) و اسرارالتوحيد في مقامات شيخ ابي سعيد(محمّد بن منور)، كه در اين زمينه بسيار حكايت كرده اند، مورد بحث و بررسي قرار گيرد.