بدايع مولانا در انواع تشبيهات درمثنوي

تشبيه يكي ازامكانات آفرينش صور خيال است كه از انتخاب دو نشانه ، از محور جانشيني، كه وجه شبه مشترك دارند وتركيب آنها در محور همنشيني حاصل مي شود. ازمنظر هاي مختلف، تشبيه انواع مختلف دارد: از نظر ساختماني، باذكر ياحذف اركان تشبيه،ارائه ي آن به صورت فشرده يا گسترده . از منظر طرفين تشبيه؛ يعني محسوس يا معقول بودن ، مفرد يامقيّد يا مركب بودن آنها، چگونگي ذكرطرفين؛ يعني جدابودن مشبّه ها از مشبّهٌ‏به ها يا در كنار هم بودن آنها. از جهت آشكار ياپنهان بودن تشبيه، كاربرد تشبيه بدلي. از نظر وجه شبه نيز ؛ مثلاً اگر وجه شبه در دوطرف تشبيه يا دريكي از آنها وجود حقيقي عدم وجود حقيقي در هردوطرف يا يكي از آنها، باشد؛ يا از نظر سهولت دريافت وجه شبه يا دشواري دريافت آن، انواعي پيدا مي كند. در اين تحقيق كه به روش توصيفي وتحليلي براساس ساختارگرايي با بررسي تك تك ابيات مثنوي انجام شده، علاوه بر نشان دادن شاهد مثال هايي ازانواع تشبيهاتي كه درميان اهل ادب معمول است ودر مثنوي نيز به كار رفته ؛به همراه ، تعدادي از انواع تشبيهاتي كه حاصل تصرّفات مولانا در تشبيهاتِ معمول است ، تعدادي نيز،ابداعيِ خود مولاناست ودر كتابهاي بيان ديده نمي شود و نويسنده ي مقاله بااستقصا وبررسي ابيات مثنوي به آنها پي برده، ونامگذاري آنها نيز از نگارنده است؛ ازجمله ي آنهاست: « تشبيه كنايي»،«تشبيه بدلي كنايي»،«تشبيه تفضيل قياسي»،«تشبيه قياسي»، «تشبيه نسبي» كه با شواهد مثال آورده شده اند.