بودجه گرمايي و توازن گرمايي در درياجه اروميه

از آنجا كه دريا ها، اقيانوس ها و درياچه‌ ها منابع رطوبتي و محل تشكيل سيستم‌ هاي مختلف جوي هستند ، ويژگي گرمايي آب و ارتباط متقابل آن با دماي هوا در اين امر حائز اهميت مي ‌باشد. انرژي گرمايي در تغييرات دماي آب درياچه موثر بوده و به تبع آن اكوسيستم منطقه مجاور و فعاليت‌هاي انساني اطراف منطقه نيز تحت تأثير قرار مي‌گيرند. براي استفاده‌ي بهينه از منابع دريايي، حمل ونقل، حفاظت تأسيسات در برابر امواج و بهره‌برداري از انرژي آب داشتن اطلاعات كمي و كيفي از مشخصه‌هاي پهنه‌ي آبي لازم و ضروري مي ‌باشد كه يكي از پارامتر‌هاي مربوط بودجه‌ي گرمايي است. درياچه‌ي اروميه به عنوان وسيعترين درياچه داخلي در كشور محسوب مي‌گردد كه در زمينه‌ي ذخاير با ارزش آرتيما، خصوصيات زيست محيطي و صنعت توريسم وكشتيراني داراي پتانسيل بالايي است. برخي از تحقيقات انجام شده در زمينه بودجه گرمايي عبارتند از : كارا (1999) ، ضرايب شار گرماي نهان و محسوس و ضريب درگ را بر حسب سرعت باد و اختلاف دماي هوا- دريا بدست آورده كه از دقت بالايي برخوردار بوده و قابل استفاده براي مناطق مختلف مي باشد. همچنين به مقايسه محاسبه شارهاي گرمايي و تنش باد (در درياي عربي) از طريق روابط رياضي و استفاده از مدل هاي جوي- اقيانوسي با بكارگيري بويه ها و ماهواره ها پرداخته است كه نتيجه بيانگر دقت فرمول ها براي محاسبه بودجه گرمايي مي باشد. [1]. فان و براون (2003) به بررسي بودجه گرمايي براي خليج كوچك (بين طول‌هاي جغرافيايي و غربي و عرض‌هاي جغرافيايي و شمالي) پرداختند كه در اين تحقيق اثر رودخانه ها نيز در نظر گرفته شده است[2]. همچنين مهرفر (1385) به بررسي بودجه گرمايي خليج گرگان پرداخته و هر يك از جملات را براي اين درياچه محاسبه نمود[3]. هدف از اجراي اين تحقيق تعيين تغييرات هر يك از پارامترهاي موثر در توازن بودجه گرمايي درياچه‌ي اروميه است. تغييرات تبخير مي‌ تواند در ناپايداري ستون حركت آب موثر باشد. از نتايج اين تحقيق مي‌ توان به حركات و تغييرات ناشي از تبادل گرمايي بين هوا و دريا در درياچه‌ي اروميه پي برد. براي بررسي معادله بودجه گرمايي به آمار و اطلاعات مربوط به دماي هوا، دماي آب ، رطوبت نسبي، پوشش ابر عرض جغرافيايي در ايستگاههاي مورد مطالعه نياز است. اطلاعات اوليه از ادارات كل هواشناسي استان‌هاي آذربايجان شرقي و غربي تهيه شد. اطلاعات جمع آوري شده پيوستگي لازم را نداشتند به همين علت 3 ايستگاه اروميه، بناب و بندر شرفخانه كه اطلاعات نسبتاً كاملي داشتند براي تحقيق انتخاب شدند. طول و عرض جغرافيايي ايستگاه هاي مورد مطالعه و موقعيت آنها نسبت به درياچه اروميه به ترتيب در جدول (1) و شكل (1) آورده شده است[4و5].