بررسي و تحليل مؤلفه‌هاي كالبديِ سلسله مراتب فضايي در راستاي رسيدن به حسِّ‌تعلُّق به مكان در مجتمع‌هاي مسكوني (نمونه موردي: مجتمع‌مسكوني فرهنگ در شهرستان مشهد)

روند رو به رشد شهرها كه حاصل رشد جمعيت و مهاجرت است، نياز به مسكن در قالب مجتمع‌هاي مسكوني را به شدت افزايش داده است. لذا سرعت توليد، در بسياري از مواقع سبب توجه به كميت و غفلت از كيفيت شده است. نگرش كمي به مسكن و توجه به رفع كمبودها از طرفي و محور قرار دادن سودآوري از طرف ديگر، به ناديده گرفتن بسياري از نيازهاي انساني و ضرورت‌هاي معماري، از جمله اصل سلسله مراتب فضايي در كالبد معماري مي‌باشد. عدم رعايت اين اصل باعث عدم پاسخگويي به نيازهاي ساكنين و در پي آن عدم حسِّ‌تعلُّق استفاده‌كنندگان شده است. بنابراين ضروري است كه با بررسي عوامل كالبدي مؤثر در ايجاد سلسله مراتب فضايي، به بعد معنوي مسكن و بدنبال آن افزايش حسِّ‌تعلُّق ساكنين پرداخته شود. اين پژوهش سعي دارد تا با استفاده از مطالعات كتابخانه¬اي و مشاهدات ميداني به بازشناسي مؤلفه‌هاي كالبدي سلسله مراتب فضايي در مجتمع‌هاي مسكوني در جهت رسيدن به حسِّ‌تعلُّق ساكنين با كالبد مجتمع‌ها بپردازد؛ و از طريق مطالعه تطبيقي هر يك از مؤلفه‌ها را باز خواني كند. براي نيل به اين هدف مجتمع‌مسكوني فرهنگ در شهرستان مشهد انتخاب و مورد بررسي قرار گرفت. نتايج حاكي از آن است كه مؤلفه‌هاي كالبدي سلسه مراتب فضايي در سه دسته تفكيك و تمايز (عرصه‌بندي و عدم تداخل فعاليت‌ها، عدم اشراف و ديد، ويژگي‌هاي متفاوت كالبدي نمادها و علائم فيزيكي براي قلمرو)، مرز (تقويت لبه‌ها و نشانه‌ها) و ارتباط و اتصال (طراحي نقاط انتقالي، ايجاد هماهنگي بين فضاها، تعيين جهت مسير)، از جمله مؤلفه‌هاي تأثيرگذار در جهت افزايش حسِّ‌تعلِّق ساكنين با كالبد مجتمع‌مسكوني مي‌باشند، كه بايد مورد توجه قرار گيرند. راهبردها، سياستگذاري‌ها و اسكيس‌هاي پيشنهادي كاربردي بوده و مي‌تواند راهبردي براي آگاهي طراحان نسبت به چگونگي تأثير فضاهاي مجتمع در جهت افزايش حسِّ‌تعلُّق ساكنين را فراهم آورد.