جغرافياي سياسي اصفهان در عصر سلجوقيان

بر اساس مستندات تاريخي موجود اصفهان، يكي از شهرهاي كهن ايران است كه سابقه استقراري آن به هزاره چهارم قبل از ميلاد باز مي‌گردد. اين شهر در ارتفاع 1500 متري از سطح دريا قرار دارد. دو عامل مهم باعث رشد و رونق اصفهان شده است: يكي رودخانه‌ي زاينده رود به عنوان پر آب‌ترين رودخانه بخش مركزي ايران و ديگري، موقعيت ويژه جغرافيايي اين شهر. در واقع، قرار گرفتن اين شهر در ميانه‌ي راه‌هاي مراكز بزرگ بازرگاني قديم، يعني دمشق و حلب در مغرب و سمرقند و بخارا در مشرق. همچنين موقعيت مركزي آن در خاك ايران موجب شده است تا به عنوان پايتخت دو سلسله‌ي نيرومند سلجوقي و صفوي برگزيده شود. سلسله سلجوقى را مى‏توان مهم‌ترين دولتى دانست كه به دست تركان؛ و توسط طغرل در سال 429 هجري قمري تأسيس شد. اصفهان در قرن پنجم هجرى، پايتخت سلاطين بزرگ سلجوقى شد. در اين دوره، اين شهر از بزرگ‏ترين شهرهاى آباد و بزرگ آن زمان و مركز سياسى و فعاليت‏هاى علمى حكومت سلجوقي گرديد. در اين پژوهش كوشش مي‌شود تا با مطالعه دقيق منابع مكتوب تاريخي و جغرافيايي، راه‌هاي ارتباطي و بلوكات اين شهر در دوران سلجوقي بازشناسي شده و روشن شود كه اين مسيرهاي ارتباطي تاريخي، اشاره شده در منابع در حال حاضر كارايي و عملكرد خود را به صورت قبل حفظ نموده‌اند يا با گذشت زمان به فراموشي سپرده شده‌ و مسيرهاي ديگري جايگزين آنها شده اند. اين پژوهش بيشتر بر اساس بررسي و مطالعه‌ي منابع مكتوب مي‌باشد و براي تكميل اطلاعات نيز، كمي از شواهد باستانشناختي هم استفاده شده است.