بازتاب همدلي در آثار مولوي (بررسي و تحليل محتوايي)

توجه به مسئلة همدلي در روزگار تهاجم مغول از اهميت زيادي برخوردار شد؛ به ويژه همدلي عرفاني كه احساس تعلق به يك اصل مشترك الهي و وجه مشترك فطري در بين انسان ها و دغدغة همدلي در آثار بسياري از نويسندگان و شعراي اين عصر، گوياي جايگاه اين مسئله در اين دورة تاريخي حائز اهميت است. از جمله ي اين شاعران، پدر عرفان ايران، جلال الدين محمد بلخي است. براين اساس، پژوهش حاضر با هدف تشريح جايگاه نمادهاي همدلي در آثار اين شاعر مانند مثنوي معنوي، فيه ما فيه، ديوان شمس تبريزي در مراحل مختلف زندگي ادبي او شكل گرفته است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش هاي توصيفي-كيفي است كه با استفاده از روش تحليل محتواي انجام شده است. بدين منظور با مطالعة ابعاد همدلي، مباحث نظري و ادبيات پژوهش درباره ي همدلي، مؤلفه هايي براي اين هويت تعيين و سازه ي تحليل محتوا تهيه شد و بر مبناي آن، ميزان و نوع توجه به همدلي ارزيابي شده است. نتايج پژوهش نشان مي دهد كه از بين مؤلفه هاي همدلي در حكايات مثنوي بيشترين فراواني متعلق به نمادهاي زبان فارسي است. تعمق در آثار مولانا نشان مي دهد اين نويسنده در اوايل حكايت پردازي، به ساختار عيني و مادي همدلي توجه بيشتري كرده و در اواخر دورة داستان نويسي به ساختار معرفتي همدلي بها داده است. تحليل كيفي محتواي داستان هاي جلال الدين رومى نشان مي دهد كه عناصر همدلي در آثار وي بسيارپُررنگ و تقريباً تمام جنبه ها در آن مركز توجه قرار گرفته است. آثار او به زمينه وابسته بوده و از اين حيث، حال و هواي ايراني دارند؛ به شكلي كه مي-توان مولوي را يكي از پيام آوران همدلي در جهان برشمرد.