ارتباط هوش فراشناختي و هوش شناختي با رفتار شهروندي سازماني كاركنان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان

1-مقدمه در گذشته ملاك ارزيابي رفتار كاركنان، انطباق عملكرد آنان با شرح وظايف شغلي مصوب بود، در حالي كه امروزه رفتارهايي فراتر از آن‌ها نظير رفتارهاي فرا نقشي و رفتار شهروندي سازماني مورد توجه قرار گرفته است. مگدانلا (2014) معتقد است رفتار شهروندي سازماني كه توسط نظام رسمي پاداش جبران نمي‌شود، يك رفتار غيررسمي است كه اثربخشي سازماني را افزايش مي‌دهد و باعث موفقيت بيشتر سازمان مي‌شود. صاحب‌نظران معتقدند كه مجموعه‌اي از شرايط مي‌بايست در داخل سازمان مهيا باشد تا امكان بروز اين‌چنين رفتارهايي از سوي كاركنان فراهم آيد اين ويژگي‌ها در دو دسته ويژگي‌هاي فردي و ويژگي‌ها سازماني قابل‌تفكيك مي‌باشند، مطالعات پيشين نشان داده است كه تجمع ويژگي‌هاي ذكرشده در مفهوم جديدي به نام هوش فرهنگي امكان‌پذير است (عليزاده و عربي، 1394). هوش فرهنگي عبارت است از: قابليت يادگيري الگوهاي فرهنگي جديد در تعاملات فرهنگي و ارائه پاسخ‌هاي رفتاري صحيح به اين الگوها، اين مهم از چهار بعد (فراشناختي، شناختي، انگيزشي و رفتاري) تشكيل شده است. بعد فراشناختي: روشي است كه فرد تجربه‌هاي بين فرهنگي را از طريق آن استدلال مي‌كند و فرآيندي را مورد توجه قرار مي‌دهد كه افراد براي فهم و كسب دانش فرهنگي به كار مي‌گيرند. بعد شناختي: مربوط به شناخت يك فرد از موارد مربوط به شباهت‌ها و تفاوت‌هاي فرهنگ‌هاست (ارلي و آنگ ، 2003). وزارت ورزش و جوانان اصلي‌ترين متولي ورزش كشور است؛ لذا توجه به عواملي كه سبب افزايش كارايي و موفقيت اين سازمان مي‌شود حائز اهميت است. يكي از اين عوامل رفتار شهروندي سازماني است. توجه به عوامل اثرگذار در بروز اين رفتار از اهميت ويژه‌اي برخوردار است، كه بر اساس پژوهش‌هاي پيشين مي‌توان عنوان كرد يكي از عوامل مؤثر هوش فرهنگي و ابعاد آن است. در اين راستا حاجت پور (1394) نشان داد از بين ابعاد هوش فرهنگي، هوش فراشناختي و هوش شناختي بيشترين همبستگي را با رفتار شهروندي سازماني دارند. بنابراين با توجه به اينكه هيچ پژوهشي به طور مستقيم به بررسي ارتباط ابعاد هوش فرهنگي (فراشناختي و شناختي) با رفتار شهروندي سازماني در سازمان‌هاي ورزشي نپرداخته است؛ محقق در اين پژوهش به دنبال پاسخگويي به اين سؤال است كه آيا بين هوش فراشناختي و هوش شناختي با رفتار شهروندي سازماني از ديدگاه كاركنان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان رابطه وجود دارد؟ 2- روش‌شناسي روش تحقيق حاضر از نظر هدف، كاربردي و از حيث روش تحقيق از نوع توصيفي- همبستگي است كه به روش ميداني اجرا شد. جامعه آماري شامل كليه كاركنان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان بود. نمونه با استفاده از روش نمونه‌گيري خوشه‌اي تصادفي 165 نفر تعيين گرديد. جهت جمع آوري داده‌ها از پرسشنامه هوش فرهنگي آنگ (2004) با استفاده از سؤالات مربوط به ابعاد هوش فراشناختي و هوش شناختي(سؤالات 1 تا 10) و پرسشنامه رفتار شهروندي سازماني پادساكف (2000) با 24 سؤال استفاده شد، كه روايي پرسشنامه‌ها تأييد گرديد و پايايي با استفاده از روش آلفاي كرونباخ براي پرسشنامه هوش فرهنگي 79/0 و براي پرسشنامه رفتار شهروندي سازماني 80/0 به دست آمد. 3- نتايج نتايج حاصل از توصيف ويژگي جمعيت شناختي جنسيت نمونه، نشان داد كه 1/66 درصد نمونه آقا و 9/33 درصد خانم بودند. با توجه به جدول شمار يك، نتايج نشان داد كه بين هوش فراشناختي و هوش شناختي با رفتار شهروندي سازماني ارتباط مثبت و معني‌داري وجود دارد (001/0 P و 51/0 =r)؛ همچنين هوش فراشناختي 31 درصد و هوش شناختي 17 درصد تغييرات رفتار شهروندي سازماني را تبيين مي‌كنند. در كل 26 درصد تغييرات رفتار شهروندي سازماني به عوامل فوق مربوط بوده و 74 درصد به ساير عوامل خارج از مدل مربوط مي‌شود. 4- بحث و نتيجه‌گيري نتايج حاصل نشان داد كه ارتباط مثبت و معني‌داري بين هوش فراشناختي و هوش شناختي با رفتار شهروندي سازماني كاركنان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان وجود دارد و هر دو بعد واجد شرايط پيش‌بيني رفتار شهروندي سازماني مي‌باشند؛ كه اين نتايج با يافته‌هاي حاجت پور (1394) مطابقت دارد. با توجه به اينكه هوش فراشناختي اين امكان را به افراد مي‌دهد كه مفاهيم و تصاوير ذهني خويش را بر اساس تجربه‌اي واقعي كه با انتظاراتشان هماهنگ نبوده، تعديل كنند و لذا افراد داراي هوش فرا‌شناختي بالاتر از تفاوت‌هاي فرهنگي افراد در طول تعاملات آگاه مي‌باشند و با توجه به اينكه هوش شناختي درك فرد از تشابهات و تفاوت‌هاي فرهنگي است و شناخت شباهت‌ها و تفاوت‌هاي فرهنگي انعكاس‌دهنده دانش عمومي فرهنگ‌ها است؛ لذا به نظر مي‌رسد كاركنان ادارات ورزش و جوانان استان اصفهان توانسته‌اند با بهبود هوش فراشناختي و هوش شناختي در خود سبب بهبود روابط خود با سايرين شده و صميميت و همدلي را افزايش دهند و در نتيجه رفتار شهروندي مناسبي از خود بروز دهند. 5- نتيجه‌گيري درنهايت مي‌توان عنوان كرد با توجه به نتايج حاصل از وجود ارتباط بين هوش فراشناختي و هوش شناختي با رفتار شهروندي سازماني، هوش فراشناختي و هوش شناختي كاركنان سبب شده كه آن‌ها در امور مربوط به سازمان و ساير كاركنان رفتار شهروندي مناسبي را از خود بروز دهند؛ بنابراين مي‌توان بيان نمود كه هوش فراشناختي و هوش شناختي مكانيسمي را فراهم خواهند آورد تا كاركنان بتوانند با ايجاد ارتباط مؤثر با يكديگر، افزايش صميميت و محبت، ايجاد محيطي خوشايند و شكيبايي در برابر ناملايمات كيفيت كاري خود را بالا برند و رفتار شهروندي مناسبي را از خود نشان دهند.