پايايي سنجي آزمون تعادلي (Y) در دختران جوان

1-مقدمه تعادل به عنوان فرآيند حفظ مركز ثقل بدن در محدوده سطح اتكا تعريف مي¬شود. همه¬ي فعاليت¬هاي روزمره زندگي نياز به كنترل تعادل در حالت سكون و جابجايي دارند(هرتل و همكاران، 2002). تعادل مي¬تواند ايستا يا پويا باشد، تعادل ايستا به صورت توانايي حفظ سطح اتكا با حداقل حركت و تعادل پويا به صورت توانايي انجام يك فعاليت و يا تكليف همراه با حفظ وضعيت پايدار تعريف مي¬شود(پليسكي و همكاران، 2006). امروزه از آزمون¬هاي منحصربه¬فردي براي ارزيابي تعادل ايستا و پويا در افراد و گروه¬هاي مختلف بسته به اهداف خاصي كه وجود دارد استفاده مي¬شود. از جمله آزمون¬هايي كه توسط پژوهشگران در ارزيابي تعادل پويا استفاده مي¬شود آزمون تعادلي واي (Y) است. اين آزمون توسط Plisky و Hertel به عنوان اصلاح شده آزمون تعادلي ستاره (Star balance test) معرفي شد (پليسكي و همكاران، 2006). يكي از مهم¬ترين نكاتي كه هر پژوهشگر بايد در پژوهش خود آن را رعايت كند استفاده از ابزار يا آزمون¬هايي روا و پايا است. پايايي يكي از ويژگي¬هاي آزمون¬هاي استاندارد است، يعني نمره¬هاي آزمون تا چه اندازه دقيق و عاري از خطا هستند. پايايي با اين امر سروكار دارد كه ابزار اندازه¬گيري در شرايط يكسان تا چه اندازه نتايج يكساني به¬دست مي¬دهد و «همبستگي ميان مجموعه¬اي از نمره¬ها كه به¬صورت مستقل بر يك گروه آزمودني به¬دست آمده است» چقدر است. به بيان ديگر، اگر ابزار اندازه¬گيري را در فاصله زماني كوتاهي چندين بار به گروه واحدي از افراد بدهيم، نتايج حاصل نزديك به هم باشد. براساس اين مفهوم آزموني پاياست كه كمترين واريانس خطاي اندازه¬گيري را داشته باشد (توماس و همكاران، 2015). امروزه با توجه به نقش حياتي تعادل در زندگي روزمره افراد و هم¬چنين با توجه به تعداد زيادي از آزمون¬هايي كه براي ارزيابي تعادل ساخته شده، ايجاب مي¬كند كه اين آزمون¬ها براي گروه¬هاي مختلف سني، جنسي، افراد خاص و عادي رواسنجي و پايايي-سنجي شوند. هدف از انجام اين پژوهش پايايي سنجي آزمون تعادلي پوياي واي (Y) به روش آزمون- بازآزمون در دختران جوان است. 2- روش شناسي روش اين پژوهش توصيفي و از نوع همبستگي مي¬باشد. آزمودني¬هاي اين پژوهش 30 نفر از دختران خوابگاهي دانشگاه شيراز (با ميانگين سني 93/25 و انحراف معيار 93/2، ميانگين قدي 13/162 و انحراف معيار 93/5 و عاري از هر گونه نقص در اندام¬ها و مشكل بينايي) بودند كه به صورت داوطلبانه در اين پژوهش شركت كردند. ابزار مورد استفاده در اين پژوهش آزمون تعادلي واي (Y) بود. براي آزمون تعادلي واي، آزمودني هم با پاي برتر و هم با پاي غير برتر (به¬صورت تك پا) در صفحه تالقي سه جهت مي-ايستد و تا آنجايي كه مرتكب خطا نشود (پا از صفحه تلاقي سه جهت حركت نكند، روي پايي كه عمل دستيابي انجام مي¬دهد تكيه نكند يا شخص نيفتد) با پاي عمل دستيابي را از طريق حركت نشانگرها انجام مي¬دهد و به حالت طبيعي روي دو پا باز مي-گردد و فاصله¬اي را كه آزمودني نشانگر را جابجا كرده است به عنوان فاصله دستيابي او ثبت مي¬شود. قبل از آزمون به هر آزمودني اجازه داده مي¬شود كه بر روي دستگاه جهت¬هاي دسترسي را 180 ثانيه تمرين كند. سپس هر آزمودني هر يك از جهت¬ها را سه بار انجام مي¬دهد و بين هركدام از جهت¬ها 120 ثانيه فرصت براي استراحت داده مي¬شود و در نهايت فاصله¬هاي دسترسي در هر سه جهت ثبت مي¬گردد(پليسكي و همكاران، 2006). در اين پژوهش به منظور برآورد پايايي (ثبات) آزمون واي، از روش آزمون- بازآزمون با فاصله زماني يك هفته استفاده شد. 3- نتايج يا يافته ها در اين پژوهش براي محاسبه ضريب همبستگي، از روش همبستگي درون گروهي (ICC) استفاده شد. ضريب ICC پايايي اندازه¬گيري را در چندين مرتبه برآورد مي¬كند. پايايي درونگروهي ICC شاخص مناسب¬تري از پايايي آزمون- بازآزمون در مقايسه با ضريب همبستگي پيرسون است (گامبتا، 1996). در جدول 1، مقادير ضريب همبستگي ICC به روش آزمون- بازآزمون در سطوح مختلف آزمون تعادلي Y گزارش شده است. 4- بحث و نتيجه گيري يافته¬هاي پژوهش حاضر نشان دهنده پايايي (ثبات) مناسب آژمون تعادلي Y با ضريب پايايي درون گروهي كلي 89/0 در بين دختران جوان است. از اين رو نتايج اين پژوهش با نتايج پژوهش شفر و همكاران در سال 2013، مبني بر پايايي¬سنجي آزمون تعادلي Y در چندين ارزيابي كه برروي نظاميان35-18 ساله انجام شد كه ضريب همبستگي (ثبات) درون گروهي در اين پژوهش براي سطوح مختلف آزمون Y، 85/0-80/0 گزارش شده است هم¬سو است. هم¬چنين نتايج پژوهش حاضر با نتايج پژوهش قنديلي و صادقي در سال 1396، با هدف پايايي¬سنجي آزمون¬هاي عملكردي تعادل در دختران نوجوان و جوان نيمه حرفه¬اي چند رشته ورزشي منتخب انجام گرفته هم¬سو است. آنها در پژوهش خود يكي از ابزاري را كه برروي گروهي از دختران جوان 30-20 ساله در رشته¬هاي ورزشي بسكتبال، بدمينتون و تكواندو به روش هم¬بستگي (ثبات) درون¬گروهي پايايي¬سنجي كرده¬اند آزمون تعادلي Y است كه در پژوهش آنها ضريب همبستگي ICC اين آزمون براي هر سه رشته ورزشي 90/0-74/0 گزارش شده است. همچنين در اين پژوهش چند محدوديت از جمله تعداد كم آزمودني¬ها (براي پايايي¬سنجي حداقل 50 آزمودني) و استفاده نكردن از ديگر روش¬هاي پاياي¬سنجي مثل ضريب پايايي بين آزمونگرها (عينيت) وجود دارد. همچنين بهتر است براي روايي و پايايي سنجي آزمون¬هاي تعادلي به جز جنسيت و دامنه سني ديگر عواملي كه مي¬توانند برروي تعادل اثر گذار باشند، مانند: تركيب¬بدن، توده بدني و ... را در نظر گرفت. 5- نتيجه گيري استفاده از آزمون¬هاي استاندارد شده در پژوهش¬ها هميشه مورد توجه پژوهشگران است. يكي از اين استانداردها پايايي آزمون-هاي مورد استفاده است. همان¬گونه كه نتايج اين پژوهش نشان مي¬دهد آزمون تعادلي Y در بين دختران جوان از پايايي (ثبات) مناسبي در دامنه 89/0-72/0 در همه سطوح آزمون برخوردار است. يكي از مهم ترين نكاتي كه هر پژوهشگر بايد در پژوهش خود آن را رعايت كند استفاده از ابزار يا آزمون هايي روا و پايا است. پايايي يكي از ويژگي هاي آزمون هاي استاندارد است، يعني نمره هاي آزمون تا چه اندازه دقيق و عاري از خطا هستند. پايايي با اين امر سروكار دارد كه ابزار اندازه گيري در شرايط يكسان تا چه اندازه نتايج يكساني به دست مي دهد و «همبستگي ميان مجموعه اي از نمره ها كه به صورت مستقل بر يك گروه آزمودني به دست آمده است» چقدر است. به بيان ديگر، اگر ابزار اندازه گيري را در فاصله زماني كوتاهي چندين بار به گروه واحدي از افراد بدهيم، نتايج حاصل نزديك به هم باشد. براساس اين مفهوم آزموني پاياست كه كمترين واريانس خطاي اندازه گيري را داشته باشد (توماس و همكاران، 2015). امروزه با توجه به نقش حياتي تعادل در زندگي روزمره افراد و هم چنين با توجه به تعداد زيادي از آزمون هايي كه براي ارزيابي تعادل ساخته شده، ايجاب مي كند كه اين آزمون ها براي گروه هاي مختلف سني، جنسي، افراد خاص و عادي رواسنجي و پايايي-سنجي شوند. هدف از انجام اين پژوهش پايايي سنجي آزمون تعادلي پوياي واي (Y) به روش آزمون- بازآزمون در دختران جوان است.