عملكرد خانم‌هاي باردار نسبت به انجام ورزش در دوران بارداري

اهميت ورزش در جهان امروز چنان است كه تمام جوامع مي‌كوشند فعاليت‌هاي ورزشي را هرچه گسترده‌تر در برنامه زندگي انسان‌ها بگنجانند. از طرف ديگر بارداري از حساس‌ترين و مهم‌ترين مراحل زندگي زنان است. اين دوره با تغيير نيازهاي روان‌شناختي( مانند افزايش اضطراب و افسردگي) و نيازهاي جسماني (مانند افزايش وزن و برون ده قلبي) همراه است(1). انجام حركات ورزشي مناسب در اين زمان نه‌تنها موجب صدمه و زيان به جنين و مادر نمي‌شود(2). بلكه در خانم‌هاي بارداري كه تحت نظر پزشك، ورزش‌هاي هوازي منظم انجام داده‌اند اثرات سودمندي به‌وضوح درزمينه هاي مختلف به چشم مي‌خورد. تحقيق حاضر به بررسي عملكرد خانم‌هاي باردار نسبت به انجام ورزش در دوران بارداري مي‌پردازد. داشتن برنامه ورزشي منظم، زنان را دررسيدن به اثرات رواني مثبت و افزايش اعتمادبه‌نفس ياري مي‌كند. و از افزايش وزن در دوران بارداري پيشگيري مي‌نمايد همچنين انجام ورزش‌هايي نظير ورزش‌هاي آبي باعث بهبود عملكرد فيزيكي مادر و پيشبرد رفتارهاي ارتقاء دهندة سلامت در وي مي‌شود. ازلحاظ پيامدهاي بارداري نيز تأثيري در وزن زمان تولد يا وقوع زايمان زودرس مشاهده نشده است. در مطالعات انجام‌گرفته در آمريكا شيوع ورزش حين بارداري 42 /0 و ورزش عمده ، پياده‌روي ذكرشده است. تحقيقات در انگلستان نشان داد كه اكثر خانم‌هاي موردمطالعه از آگاهي كافي درباره سطح شناخته‌شده و موردقبول ورزش در بارداري خصوصاً ازلحاظ مدت و شدت فعاليت‌هايي نظير شنا و پياده‌روي برخوردار نبودند(3). 2- روش‌شناسي جمعيت موردمطالعه خانم‌هاي باردار مراجعه‌كننده به درمانگاه‌هاي پره ناتال بيمارستان‌هاي تحت پوشش دانشگاه علوم پزشكي شيراز بودند. جمعيت موردمطالعه متشكل از 280خانم باردار مي‌باشد. در اين بررسي فقط آن دسته از خانم‌هايي كه ورزش حين بارداري را انجام مي‌دادند وارد مطالعه شدند . جهت جمع‌آوري اطلاعات، پرسشنامه‌اي شامل17 سؤال عمومي و 22 سؤال مربوط به عملكرد طراحي شد كه روايي آن بر اساس نظر متخصصين زنان و زايمان و پزشكي اجتماعي و پايايي آن با روش test re test ارزيابي شد و همبستگي معادل 84/ 0به دست آمد . ابزار اندازه‌گيري فوق‌الذكر با مراجعه به درمانگاه‌هاي پره ناتال در اختيار مادران باردار قرار گرفت و اطلاعات مربوطه جمع‌آوري شد .روش نمونه‌گيري، غير تصادفي بود و نمرات كسب‌شده از پرسشنامه بين 0-22 بود كه به 20 امتياز تبديل شد . متغيرهاي سن و تعداد حاملگي‌ها گروه‌بندي گرديد و متغير عملكرد ورزشي به‌صورت متغير كمي پيوسته وارد شد. ورود داد ه ها و تجزيه‌وتحليل آماري آن توسط نرم‌افزار spss ورژن 13 انجام شد و به‌منظور نشان دادن فراواني و چگونگي عملكرد از آمار توصيفي و جهت تعيين رابطه ميان متغيرهاي موردبررسي از آزمون‌هاي ANOVA و مدل رگرسيون خطّي استفاده شد. 3- نتايج يا يافته‌ها نتايج نشان داد52 درصد قبل از شروع ورزش با پزشك مشورت كرده بودند.69 درصد از خانم‌ها قبل از بارداري فعاليت‌هاي ورزشي انجام مي‌دادند. شروع ورزش در 52 درصد از سه‌ماهه اول بارداري، در 2 /38 در سه‌ماهه دوم و 7 درصد در سه‌ماهه سوم بود. ورزش پياده‌روي با 60 درصد بيشترين فعاليت و بعدازآن شنا 19 درصد انجام‌شده بود.30 درصد از افراد در زمان مطالعه بيمار بودند. بيشترين تعداد مربوط به كم‌خوني و 3 درصد از افراد مبتلابه فشارخون بالابودند. در رابطه بازمان و دفعات ورزش 67 درصد بيش از 20 دقيقه در روز و 70 درصد سه بار در هفته ورزش مي‌كردند. دراين‌بين تنها 8 /10 درصد از افراد در حين ورزش ضربان قلب خود را اندازه‌گيري مي‌كردند و 9 /19 درصد از در هواي گرم ورزش مي‌كردند. 4- بحث و نتيجه‌گيري در اين مطالعه تنها 52 درصد از افراد ، قبل از شروع ورزش با پزشك مشورت كرده بودند، درحالي‌كه در اكثر مقالات پيشنهادشده است كه زنان قبل از شروع ورزش بايد ازنظر سلامت جسماني و مسائل مامائي ارزيابي شوند. بهترين زمان شروع ورزش به دليل رشد بيشتر و كاركرد جفت در سه‌ماهه دوم است درحالي‌كه در مطالعه حاضر تنها 2 /38 درصد از افراد در سه‌ماهه دوم ورزش را شروع كرده بودند. بيشترين ورزشي كه خانم‌هاي باردار در مطالعه ما انجام مي‌دادند پياده‌روي با 60 درصد بعدازآن شنا با 19 درصد بود.در يك مطالعه در آمريكا ورزش‌هاي عمده پياده‌روي (43 /0) شنا (12/ 0) و ورزش‌هاي هوازي (12 /0) بودند(3). تنگي نفس، سرگيجه،سردرد،درد قفسه صدري و ترشح مايع آمنيوتيك از علائم هشداردهنده جهت پايان دادن ورزش در خانم‌هاي باردار بيان‌شده است. درحالي‌كه در مطالعه ما از خانم‌ها علي‌رغم ايجاد سردرد به ورزش ادامه مي‌دادند. در اين مطالعه تنها 21 درصد از افراد به مدت 30 دقيقه در روز ورزش مي‌كردند. و 3/27 درصد از افراد كمتر از 3 بار در هفته ورزش مي‌كردند درحالي‌كه طبق مطالعات مختلف صورت گرفته، مناسب‌ترين مدت‌زمان ورزش 30 دقيقه و به‌صورت متناوب 3 بار در هفته است. 5- نتيجه‌گيري مطالعه ما نشان داد كه اكثر زنان بارداري كه در دوران بارداري ورزش مي‌كنند از عملكرد مناسبي درزمينه ي نحوة انجام ورزش در بارداري برخوردار نبوده و نقصان عملكرد تقريباً در هم ة حيطه‌ها وجود دارد. بنابراين آموزش خانم‌ها از طريق رسانه‌هاي عمومي، كتب درسي زمان تحصيل يا حتي درمانگاه‌هاي پره ناتال، همچنين تجهيز مكان‌هاي ورزشي ويژه زنان باردار با نظارت ماما يا افراد آگاه و مجرب در جهت ارتقاء سطح سلامت زنان باردار نقش بسزايي خواهد داشت.