اثربخشي رشد فزآيندۀ پژوهش هاي ايران بر ميزان اتّكاي اقتصاد كشور به درآمدهاي رانتي

طي دهه هاي اخير كمّيّت پژوهش هاي ايران به شدّت افزايش يافته، امّا مهم ترين مسئله ميزان «اثرگذاري اقتصادي و اجتماعي علم توليد شده» يا به عبارتي ميزان اثرگذاري اين پژوهش ها در «حل مشكلات و رفع نيازهاي واقعي و اقتضائات كشور» است. در اين راستا و با توجه به اينكه يكي از اساسي ترين مسائل كشور مسئلۀ وابستگي به درآمدهاي رانتي است، در مطالعۀ حاضر با استفاده از روش مطالعۀ تطبيقي به بررسي اثربخشي رشد فزآيندۀ كمّيّت پژوهش هاي ايران بر كاهش وابستگي اقتصاد كشور به درآمدهاي رانتي پرداخته شده است. بدين منظور روند تغييرات مقدار، سهم و رتبۀ ايران از لحاظ كمّيّت توليد علم با روند تغييرات مقدار، سهم و رتبۀ كشور از لحاظ شاخص هاي «سهم رانت نفتي در توليد ناخالص داخلي»، «سهم مجموع رانت هاي حاصل از منابع طبيعي در توليد ناخالص داخلي»، «توليد ناخالص داخلي به ازاي مصرف هر واحد انرژي» و «شدّت مصرف انرژي» مورد مقايسه قرار گرفت. يافته ها حاكي از آن بود كه علي رغم افزايش چشمگير تعداد و سهم ايران از لحاظ كمّيّت پژوهش و به تبع آن صعود تأمّل برانگيز رتبۀ توليد علم كشور، ايران از لحاظ شاخص هاي نشان دهندۀ سهم درآمدهاي رانتي در توليد ناخالص داخلي (شاخص هاي اوّل و دوّم) همواره جزء ضعيف ترين كشورهاي جهان بوده و از لحاظ شاخص هاي نشان دهندۀ بهره وري انرژي در توليد ناخالص داخلي (شاخص هاي سوّم و چهارم) نيز به شدّت سقوط كرده است.