مروري بر شاخص‌هاي بومي علم‌سنجي در ايران: هم‌موضوعي، اچ چندگانه و توان عملي

هدف از اين مطالعه، معرّفي سه شاخص جديد علم سنجي با عناوين شاخص هم موضوعي (SSI)، شاخص اچ چندگانه (MHI) و شاخص توان علمي (SPI) است كه پژوهشگران داخلي پيشنهاد داده اند. روش اين مطالعه مروري بوده و اطّلاعات مورد نياز به صورت كتابخانه اي و با مرور متون حوزه علم سنجي گردآوري شده است. در شاخص هم موضوعي، با بررسي كليدواژه هاي مقالات، ميزان پراكنده كاري موضوعي پژوهشگران تعيين مي-گردد و به اين سؤال پاسخ داده مي‌شود كه آيا كارهاي تحقيقاتي پژوهشگران مورد نظر در يك زمينه موضوعي بوده است يا خير. اچ چندگانه با مبنا قراردادن شاخص اچ، بر آن است معايب اصلي اين شاخص و شاخص هاي مكمل آن را بر طرف نمايد و مشخّصه اصلي آن در نظر گرفتن سن مقاله به جاي سن عملي پژوهشگر است و همچنين مانند شاخص هايh2 و g به مقالاتي كه بيشتر مورد استناد قرار مي گيرند، وزن بيشتري مي دهد و بر خلاف تمامي شاخص هاي قبلي، تمامي مقالاتي كه حداقل يك استناد دريافت كرده باشند را محاسبه مي كند. شاخص توان علمي با ارائه الگويي كمّي و كيفي بر مبناي اين انديشه است كه روش هاي سنجش علم بايد ساده و عيني باشند. اين شاخص قدرت نسبي تحقيقاتي كشورها را در يك رشته يا حوزه مشخّص مي كند و براي اين كار، ميزان انتشار، ميزان استناد، استناد شده ها، حجم انتشارات، استنادهاي حوزه، نرمال سازي، دوره زماني و پنجره استنادي مشترك را، لحاظ مي كند. در نتيجه در تمامي اين شاخص هاي بومي هم به كمّيّت توجّه شده است و هم به كيفيت. بنابراين، به واسطه كاستي هاي برخاسته از صرفاً كمي نگر يا صرفاً كيفي نگر بودن شاخص هاي قبلي، مي‌توان انتظار داشت تركيبي از شاخص هاي كمّي و كيفي بتواند راه حل بهتري براي ارزيابي بروندادهاي علمي باشد.