بررسي ويژگي هاي روان شناسي مثبت در الهي نامۀ عطار

الهي نامۀ عطار نيشابوري، سرشار از آموزه هاي اخلاقي، عرفاني و ديني است، كه عطار در آن با بيان حكايت ها، داستان ها و تمثيل هاي گوناگون به طور مستقيم و غير مستقيم به مسايل تربيتي و اخلاقي عنايتي ويژه داشته است. شايد بتوان گفت يكي از انگيزه هاي اين گرايش، توجه ويژۀ عطار به «انسان» بوده است، كه از مفاهيم بنيادي شاخه هاي گوناگون علوم انساني از جمله: ادبيات، فلسفه و روان شناسي به شمار مي آيند. امروزه در نظرياتي كه از سوي صاحب نظران روان شناسي مطرح مي-شود، مي توان نكات دقيقي را دريافت كه بسياري از آن ها را در سخن بزرگان ادب و فرهنگ اين سرزمين نيز، مي توان ملاحظه نمود. روان شناسي مثبت گرا با تكيه بر استعدادها و توانايي هاي انساني، به جاي تمركز بر بيماري ها، جاي خود را در بين ادبيات و فرهنگ بشري گشوده است، تا جايي كه، با كمي دقت مي توان ردپاي آن را در متون ادبي اقوام مختلف جست. پژوهشگران روان شناسي مثبت نگر توانمندي هاي انسان را در شش گروه: خرد و دانايي، شجاعت، نوع دوستي، عدالت، اعتدال و تعالي با عنوان فضيلت هاي همه جا حاضر، طبقه بندي كرده اند و براي هر كدام قابليت هايي (در مجموع بيست و چهار قابليت) .برشمرده اند. از آن جا كه بررسي و تحليل همه ي اين فضيلت ها و قابليت ها به همراه استخراج شواهد از حوصله اين مقاله بيرون است از اين رو در اين نوشته به چند مورد از فضيلت ها پرداخته شده است. بررسي اشعار و حكايت-هاي الهي نامۀ عطار نيشابوري، با هدف شناسايي و تبيين مولفه هاي روان شناسي مثبت، هدف اصلي نگارنده در نگارش اين مقاله بوده است، تا شعر عطار را از منظري ديگر مطالعه و بازبيني كرده، اين تصور را از ذهن علاقه مندان تحليل هاي روان-شناسي بزدايد كه آن چه غربي ها امروزه در قالب مفاهيم و اصطلاحات نو ارائه مي كنند، يافته هاي نوين انديشمندان غرب نيست، بلكه بسياري از اين ديدگاه ها قرن ها پيش با شواهد و مصداق هاي دلكش تر در آثار و كلام فرزانگان سرزمين خودمان بيان شده است. مقالۀ حاضر يك تحقيق توصيفي از نوع تحليل محتوا است، كه نشان مي دهد در الهي نامه هيجانات مثبت با شش فضيلت عمده و نيز با بيست و چهار قابليتي كه از دل آن شش فضيلت برآمده قابل انطباق است.