تامّلي در كاربرد فعل در كليله و دمنه

ابوالمعالي نصرالّله بن محمد بن عبدالحميد منشي از نويسندگان فصيح و بليغ پارسي است كه شيوة او در آثار بسياري از فصحاي پارسي نويس بعد از وي مؤثر افتاده است. اثر مشهور او كه از روزگار قديم ميان مترسّلان معروف شد و از جمله كتب درسي ادب گرديد ، ترجمه اي است كه از كليله و دمنة عبدالله بن مقفع كرده است. اين كتاب را از نخستين آثار نثر مصنوع فارسي مي توان شمرد. با توجّه به جايگاه ادبي اين اثر گرانقدر زبان فارسي در اين مقاله سعي كرده ايم كاربرد فعل را از جنبه هاي گوناگون مورد بررسي قرار داده و به تحليل نمونه هاي آن بپردازيم. فعل در كليله و دمنه به اشكال مختلفي به كار رفته است . بنابراين ابتدا به نمونه هايي كه به صورت هنري به كار رفته است، اشاره مي كنيم سپس به افعال وجهي يا غير شخصي ، كاربرد هاي تاريخي و نيز به افعال جمله هاي چهار جزئي كه به مسند نياز دارند و ديگر كاربرد هاي فعل خواهيم پرداخت.