تحليل ساختاري داستان «شتر و شير پرهيزگار» مرزبان نامه بر پايۀ الگوي كنش گريماس

ساختارگرايي يكي از رايج ترين مكتب هاي روايت شناسي است كه با ياري و پيشگامي اشخاصي همچون گريماس، تودوروف، ژنت و برمون براي مطالعه و تجزيه و تحليل روايت مورد استفاده قرار گرفته است. داستان« شتر و شير پرهيزگار» به عنوان داستان اصلي باب هشتم كتاب مرزبان نامه و به عنوان يك متن مستعد و داراي ساختار منسجم و جنبه هاي روايي، اين قابليّت ذاتي را دارد كه با استفاده از مباني نظريه هاي ادبي همانند ديدگاه هاي ساختارگرايان و يا نظريه هاي نوين نقد ادبي، مطالعه و نقد و تحليل شود. نگارندگان اين جستار با در نظر گرفتن اين نكته كه داستان هاي مرزبان نامه كمتر از ديگر متون روايي بر پايۀ نظريه هاي ساختارگرايانه مورد تحليل و بررسي قرار گرفته اند، به بررسي ساختاري داستان مزبور بر مبناي الگوي كنش گريماس روي آورده اند. اين داستان طبق الگوي گريماس داراي شش كنشگر است كه عبارتند از: فرستنده: حسادت و جاه طلبي خرس براي حفظ مقام و موقعيّت خود؛ گيرنده: خرس؛ رقيبان: زاغ، موش، شير و جادو نگهبان زندان؛ ياريگر: خارپشت؛ فاعل: خرس؛ هدف: از ميان برداشتن و كشتن شير. مهمترين و اصلي-ترين نقش را نيز فاعل و هدف و مخالفان او دارند؛ چرا كه با اعمال و اقدامات رقيبان، روند داستان به ضرر فاعل تغيير جهت پيدا مي كند. داستان با داشتن زيرساخت«ثمرۀ سعايت و بدسگالي» به صورت تقابلهاي سه گانه و در جريان سه پيرفت اجرايي، انفصالي و پيماني شكل گرفته است.