تبار شناسي محرك هاي توسعه در فرايند بازآفريني شهري

گسترش لجام گسيخته شهرها طي دهه هاي اخير موجب ناكارآمد ساختن بخش هاي گسترده اي از ساختار و سازمان فضايي شهرها و افت منزلت اقتصادي، اجتماعي و مكاني محلات مركزي شده است. سياست هاي متعددي در رويارويي با مسئله افت كيفيت محيطي، منزلت اجتماعي و سرزندگي اقتصادي شهرها و به ويژه در نواحي دروني آنها مطرح و برنامه هاي گوناگوني در اين خصوص به اجرا درآمده اند. مروري بر تجارب گذشته نشان دهنده سير تكاملي برنامه ها و اقدامات نوسازي از پروژه هاي كلان مقياس با پيش زمينه هاي آمرانه و اجباري و تأكيد بيشتر بر ابعاد كالبدي و اقتصادي و همچنين تسلط انديشه هاي مدرنيستي و عدم توجه به پيامدهاي اجتماعي- فرهنگي در رويكرد هاي پيش از بازآفريني ، به سوي اقداماتي قابل انعطاف تر، تدريجي و خرد مقياس و جامع نگر است. از اواخر دهه هشتاد ميلادي برنامه هاي جديد و تاثير گذاري مطرح و به اجرا گذاشته شد. با تغييري آشكار در مقياس و روند اجرائي پروژه هاي رايج (پروژه هاي پرچم دار دهه هشتاد)، اين دستور كار شهري جديد به معرفي اقداماتي كوچك مقياس، تاثير گذار و محرك فعاليتهاي گسترده تر پرداخت. پروژه هاي كاتاليست يا محرك توسعه موجب تغيير رويكرد از مداخلات گسترده و بزرگ مقياس به مجموعه اقداماتي تاثيرگذار و كوچك مقياس گرديد. اين تحقيق با مروري بر ديدگاه ها و نظريات اين رويكرد جديد به معرفي تجارب برتر در اين حوزه مي پردازد. در تبيين و تشريح ابعاد و ويژگي هاي پروژه هاي محرك توسعه، روش تحليل نظري، مقايسه تجارب و تفسير يافته هاي اين دو بخش به عنوان روش تحقيق ملاك عمل قرار گرفته است. نتايج حاصل از اين مطالعه نشان مي دهد كه مقياس، كاركرد، موقعيت و نوع اقدام مي تواند عامل تعيين كننده اي بر ميزان كارايي، كارآمدي و تاثيرگذاري پروژه هاي محرك توسعه در فرآيند بازآفريني شهري باشد. بر اين اساس ميزان كارائي و كارآمدي پروژه هاي محرك توسعه بر كميت و تمايل گسترده آن ها ارزيابي نمي گردد بلكه با توجه به ميزان تاثيرگذاري بر محيط اقتصادي، اجتماعي و كالبدي پيرامون خود سنجيده و ارزيابي مي شوند. پروژه هاي محرك توسعه نه تنها پروژه هاي بزرگي نيستند بلكه به خودي خود در ذات مي توانند موجي پويا را در بافت بارگزاري كنند و حتي محيط هاي پيراموني خود را موجب تاثيرخوب و مثبت نمايند.