خوانشي بر جايگاه مُطالبات ساكنين در طرح نوسازي سكونتگاه هاي مساله دار شهري ( نمونه موردي: محله آبكوه مشهد)

گونه اي خاص از اسكان هاي غيررسمي ادغام و ضميمه شدن هسته هاي روستايي با سكونتگاه هاي شهري است كه در نتيجه گسترش يافتن شهر در پيرامون آنها اتفاق مي افتد. عدم برنامه ريزي مناسب و به هنگام در اين گونه سكونتگاه ها در راستاي تغيير و تحولات اجتناب نا پذير شهرها باعث مي گردد تا جريان توسعه در آنها متوقف شود و پيوند عملكردي مناسب با ديگر نقاط پيرامون برقرار نسازد. در اكثر موارد، سكونتگاه هاي اين چنيني تداوم حيات خود را وام دار سرمايه اجتماعي و روابط اجتماعي بسيار قوي موجود در محل است، اما در بسياري از سياست هاي توسعه هاي جديد، در مواجهه با فرسودگي اين سكونتگاه ها شيوه دوباره-سازي و بازسازي كالبدي را پيش گرفته شده است و با در نظرگيري شاخصه هاي كمي، مبتني بر الزامات اقتصادي از هويت محلي، مناسبات فرهنگي و اجتماعي كمتر ياد مي شود. در اين مقاله طرح توسعه سكونتگاه مساله دار محله آبكوه، از محلات كهن با سابقه 300 ساله و نسبتا فرسوده شهر مشهد مورد بررسي قرار گرفته است. در سال هاي اخير، تداوم فرسودگي كالبدي و عملكردي، فرسودگي اجتماعي و رواج فعاليت هاي غيرقانوني و بزهكاري را موجب شده است. مساله اي كه از نگاه مسئولين شهري و مشاور تهيه كننده طرح محدوده، ضرورت رويكرد بازسازي را توجيه كرده است. اين طرح با بي توجهي به سابقه طولاني سكونت افراد و روابط قومي- خويشاوندي مستحكم ساكنين عملاً بارويكردي آمرانه روشي تخريبي را پيش گرفته است. اين شيوه ي برخورد، با اعتراضات جدي جمعيت ساكن اين سكونتگاه روبرو شده است. راهپيمايي سكوت، اعلاميه هاي محلي، اعتراض به مقامات بلند پايه استاني و كشوري، جلسات هم انديشي در مساجد محلي، همه و همه از نمونه هاي نارضايتي مردم و همبستگي اجتماعي آنها در اعتراض به نحوه مداخله ي طرح است. هدف اين مطالعه، تبيين جايگاه مطالبات مشروع ساكنين اين سكونتگاه مساله دار شهري در طرح نوسازي است و از طريق شناخت اهميت اين مطالبات در ارتقاي مفهوم پايداري اجتماعي محقق شده است. در اين راستا، با روش تحليل محتواي كيفي بيانيه ها و شب نوشته هاي سكنه بافت به استخراج ديدگاه ها و مطالبات آنان پرداخته شده است و يافته ها را با اصول و چهارچوب مفاهيم پايداري اجتماعي و مشاركت مقايسه تطبيقي كرده و بر اساس آن سعي در ارائه راهكارهايي كاربردي شده است.