آيا تمرين مهارت‌هاي روان شناختي استحكام ذهني و يادگيري حركتي تحت فشار نوآموزان را افزايش مي‌دهد؟

مقدمه: اگرچه مطالعات متعددي اثربخشي تمرينات مهارت‌هاي روان شناختي (پي‌اس‌تي) را بر بهبود عملكرد ورزشي و مهارت هاي ذهني نشان داده اند، اما نقاط ضعف متعدد روش شناختي و عدم سنجش يادگيري مهارت‌هاي حركتي، اعتبار دروني و بيروني اين مطالعات را با چالش جدي مواجه كرده است (1). همچنين عليرغم توافق عمومي متخصصين روان شناسي ورزشي بر نقش و اهميت استحكام ذهني به عنوان يكي از مهم ترين مهارت‌هاي ذهني تاثيرگذار در عملكرد ورزشي، رشد پذيري يا بهبود استحكام ذهني از طريق عوامل و مداخلات محيطي در برابر ويژگي صفتي بودن استحكام ذهني و در نتيجه تغييرناپذيري آن، همچنان محل منازعه است (2). بر اين اساس، هدف از مطالعه حاضر بررسي اثربخشي برنامه اختصاصي پي‌اس‌تي بر بهبود استحكام ذهني و بادگيري (انتقال) تحت فشار نوآموزان بدمينتون بود. روش شناسي: با استفاده از طرح پيش آزمون-پس آزمون و گروه كنترل مداخله نما، 40 نوآموز پسر بدمينتون از طريق جايگزيني تصادفي در دو گروه آزمايش و كنترل مداخله نما قرار گرفتند. گروه آزمايش علاوه بر آموزش مهارت‌هاي اختصاصي بدمينتون، 24 جلسة 20 دقيقه‌اي بستة اختصاصي پي.‌اس.‌تي مشتمل بر پنج راهبرد روان شناختي و گروه كنترل مداخله‌نما نيز همين تعداد جلسات آموزش‌هايي در مورد اطلاعات عمومي در بدمينتون دريافت كردند. استحكام ذهني و مهارت‌هاي اختصاصي بدمينتون شركت كنندگان پس از پايان مداخله از طريق پرسشنامه استحكام ذهني ورزشي و همچنين ازمون‌هاي اكتساب، يادداري، انتقال تحت فشار و در نهايت آزمون تعقيبي سه ماه پس از پايان مداخله، و با استفاده از روش‌هاي آماري تحليل كوواريانس تك متغيره و چندمتغيره و رگرسيون ساده مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج: نتايج نشان دهنده برتري معنادار گروه آزمايش نسبت به گروه كنترل مداخله نما در متغير استحكام ذهني و همچنين مهارت‌هاي اختصاصي بدمينتون در آزمون‌هاي اكتساب، يادداري و انتقال تحت فشار بود، و تاثير مشاهده شده در آزمون تعقيبي نيز پايدار بود. نتايج رگرسيون نيز نشان داد كه استحكام ذهني قابليت تبيين 65 درصد تغييرات عملكرد تحت فشار را در گروه آزمايش داشت در حالي كه اين شرايط براي گروه كنترل مداخله نما معنادار نبود. بحث و نتيجهگيري: نتايج اين مطالعه علاوه برحمايت از اكتسابي بودن و قابليت بهبود استحكام ذهني از طريق مداخلات سازمان‌يافته راهبردهاي روان‌شناختي، دامنه اثربخشي اين نوع مداخلات را به يادگيري مهارت‌هاي جديد حركتي در سطح نوآموزان تعميم داد. اين يافته‌ها از طريق نطريه‌هاي شناختي-رفتاري (سي بي تي)، مدل آ. بي. سي يا بازسازي شناختي نظريه رفتاري منطقي هيجاني اليس و تغييرات خودآگاهي و خود تنظيمي شركت‌كنندگان تبيين شد (3).