شناسايي و رتبه‌بندي فاكتورهاي مؤثر پارك‌هاي عمومي و همسايگي شهر مشهد در ترغيب شهروندان به فعاليت‌هاي ورزشي

مقدمه: امروزه نياز به افزايش فعاليت بدني يكي از اولويت‌هاي سلامت عمومي است و با بررسي تحقيقات گذشته مي‌توان گفت كه بيشتر اين پژوهش‌ها در زمينه وابستگي‌هاي اجتماعي- رواني بزرگسالان و جوانان نسبت به فعاليت بدني بوده‌اند و كمتر به متغيرهاي محيطي و ويژگي مربوط به فضاهاي همسايگي از قبيل پارك‌ها پرداخته‌اند (1). چرا كه پارك‌ها به عنوان زير ساخت‌هاي رفتاري مهمي براي فعاليت فيزيكي شناخته شده‌اند. به عنوان مثال، بزرگسالان مسن‌تر فرصت فعاليت‌هاي فيزيكي را به عنوان يكي از مهمترين منافع پارك‌ها تلقي مي‌كنند (2). هدف پژوهش حاضر، شناسايي و رتبه‌بندي فاكتورهاي مؤثر پارك‌هاي عمومي و همسايگي شهر مشهد در ترغيب شهروندان به فعاليت‌هاي ورزشي بود. روش‌شناسي: پژوهش حاضر توصيفي و از نوع پيمايشي بود و جامعه آماري پژوهش كليه شهروندان شهر مشهد بودند كه در پارك‌هاي عمومي و همسايگي به فعاليت ورزشي مي‌پرداختند. كه با توجه به نامحدود بودن جامعه (بيش از صد هزار نفر)، از طريق جدول مورگان 384 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. و براي انتخاب نمونه با توجه به گستردگي پارك‌هاي شهر مشهد به روش نمونه‌گيري خوشه‌اي تصادفي انجام گرفت. ابزار اندازه‌گيري پرسشنامه محقق ساخته‌اي‌ بود كه روايي آن توسط اساتيد متخصص تأييد و براي محاسبه پايايي ابزار از روش آلفاي كرونباخ استفاده شد (83%=α). براي طبقه‌بندي نمره‌هاي خام، طراحي جدول، و محاسبه شاخص‌هاي پراكندگي مانند ميانگين و انحراف معيار از آمار توصيفي و در سطح آمار استنباطي از آزمون رتبه‌اي فريدمن جهت اولويت‌بندي فاكتورهاي مؤثر از ديدگاه شهروندان با استفاده از SPSS نسخه 22 استفاده گرديد. نتايج: نتايج آزمون فريدمن نشان داد كه مؤلفه‌هاي امنيت با ميانگين رتبه (92/7)، دسترسي راحت (03/7)، امكانات و تجهيزات (75/6)، زيبايي (53/6)، بازي و تفريح (12/6)، بهداشت مناسب (43/5)، ويژگي‌هاي اجتماعي (38/4)، مديريت (78/3) و حفظ و نگهداري با ميانگين رتبه (01/2) به ترتيب داراي بيشترين اهميت و تأثير در ترغيب شهروندان شهر مشهد به فعاليت‌هاي ورزشي بود. بحث و نتيجه‌گيري: همانطور كه نتايج نشان داد امنيت شهروندان و دسترسي آسان از مهمترين عوامل ترغيب به فعاليت‌هاي ورزشي در آنان بود. كه با نتايج كرتلند و همكاران (2003) و دبورا و همكاران (2012) همخواني داشت. با توجه به اينكه حدود نيمي از نمونه‌هاي حاضر در اين پژوهش را بانوان تشكيل مي‌دادند لذا دسترسي آسان به پارك‌هاي سطح شهر بخصوص پارك‌هاي همسايگي از جمله مطالبات آنان با توجه به كمبود زمان و مشكلات خانوادگي بود. همچنين وجود امنيت را يكي از عوامل گرايش براي حضور در پارك‌ها جهت انجام فعاليت ورزشي عنوان نمودند. لذا احداث بوستان‌ها در كنار مجتمع و شهرك‌هاي مسكوني و وجود امنيت در اين پارك‌ها از جمله نكات و مواردي مهمي است كه مي‌تواند مد نظر مديران شهري شهر مشهد قرار گيرد تا در اين خصوص اقدام لازم را صورت دهند.