توزيع فضايي و مكان يابي سالن هاي ورزشي با استفاده از مدل AHP و تكنيك GIS (مطالعه موردي: شهر تهران)

مقدمه: هدف پژوهش حاضر توزيع فضايي و مكان يابي سالن هاي ورزشي با استفاده از مدل AHP و تكنيك GIS بود. روششناسي: پژوهش حاضر از نوع تحليلي – كاربردي است. براي جمع آوري داده هاي مورد نياز از روش كتابخانه اي و ميداني استفاده شده است. در ابتدا به مطالعات كتابخانه اي در زمينه كاربري اراضي، سالن هاي ورزشي موجود و موضوعات مرتبط با تحليل داده ها پرداخته شد. سپس با استفاده از روش ميداني و بررسي وضع موجود شهر، انتخاب معيارها و زير معيارها در نرم افزار سيستم اطلاعات جغرافيايي (GIS) صورت گرفت. سپس وزن شاخص ها در نقشه ها با استفاده از روش Weighted overlay تلفيق و نقشه نهايي ايجاد شد. با توجه به وزن نرمال در نظر گرفته شده براي هر يك از معيارها و اختصاص آن به زير معيارهاي مشخص شده و جمع بندي نهايي لايه ها با استفاده از تكنيك تحليل سلسله مراتبي AHP مكان هاي بهينه احداث سالن ورزشي به صورت يك طيف از اراضي نا مناسب تا مناسب ترين مكان ها در شهر تهران مشخص مي گردد. نتايج: شهر تهران در ۵۱ درجه و ۲ دقيقه تا ۵۱ درجه و ۳۶ دقيقه طول شرقي و ۳۵ درجه و ۳۴ دقيقه تا ۳۵ درجه و ۵۰ دقيقه عرض شمالي و عرض تقريبي ۳۰ كيلومتر گسترده شده‌است.. تراكم جمعيّت8,244,535 نفري تهران بين ده هزار و هفتصد تا بيش از يازده هزار تن در هر كيلومتر مربّع برآورد مي‌شود. مساحت اين شهر ۷۳۰ كيلومتر مربّع ‌است. در حال حاضر 1060 سالن ورزشي در شهر تهران وجود دارد كه طبق معيارهاي موجود1 سطح سرانه سالن ورزشي به ازاي هر نفر در شعاع عملكردي 2000 متر برابر 2/1 متر مربع است. لذا بعد از تلفيق نهايي نقشه ها و با در نظر گرفتن معيارهاي سالن هاي ورزشي موجود، همجواريهاي سازگار، ناسازگار، تراكم جمعيت و ارزش ملك، مناسب ترين مكان ها مشخص شدند. بهترين مكانهاي پيشنهادي در سيستم اطلاعات جغرافيايي و به لحاظ ديدگاه فازي و مدل AHP در درجه كاملا مناسب (7/15 درصد) و مناسب 2/39 درصد) بودند. بحث و نتيجهگيري: با توجه به محاسبات منتج از آمارهاي جمعيتي وضعيت موجود، تعداد، توزيع و مكان يابي سالن هاي ورزشي شهر تهران به گونه اي است كه توانايي پاسخگويي به نيازهاي شهروندان را ندارد از سوي ديگر با استفاده از سيستم اطلاعات جغرافيايي و تلفيق معيارهاي فاصله از سالن هاي ورزشي موجود، همجواريهاي سازگار و ناسازگار شهري، تراكم جمعيت و ارزش ملك، مكانهاي بهينه جهت احداث سالن ورزشي پيشنهاد شده است. نتايج در سيستم اطلاعات جغرافيايي و مدل مذكور 61/114 كيلومتر مربع (7/15 درصد) اراضي شهر تهران را به عنوان مناسب ترين مكان ها مشخص نموده است.