تعيين ارتباط نوع تصويرسازي ذهني با عوامل انگيزش ورزشي بر اساس نظريه‌ي خود مختاري

مقدمه: تصويرسازي ذهني به معني استفاده از حواس براي ايجاد يا بازسازي يك تجربه در ذهن فرد است. در ورزش تجسم پيروزي يا انجام يك مهارت ورزشي هميشه در ذهن ورزشكار مرور مي‌شود. روان‌شناسان ورزش معتقدند كه تصويرسازي ذهني، مهارت ورزشي، تمركز و تحمل فرد را افزايش مي‌دهد. استفاده از اين روش‌ها انرژي را افزايش داده و از صدمات جلوگيري مي‌كند. محققان دريافته‌اند‌ كه ورزشكاران در اصل از چهار نوع تصويرسازي كه شامل بصري، حركتي، شنوايي و بويايي است، استفاده مي‌كنند. با اين حال، استفاده از تصويرسازي بصري و حركتي در بين ورزشكاران مرسوم‌تر است (1). پاويو نيز در چارچوب نظري خود بر نقش شناختي و انگيزشي تصويرسازي بر عملكرد و يادگيري مهارت تأكيد مي‌كرد (2) . كالو و هاردي نيز اعتقاد داشتند كه استفاده از تصويرسازيِ اختصاصي باعث افزايش انگيزش و دستيابي به هدف مي‌شود (3) . انگيزش حالتي دروني است كه رفتار را تحريك و هدايت مي‌كند. در واقع انگيزش يكي از متغيرهاي شناختي مهم در شروع و استمرار تمرين است. شناخت عوامل مؤثر انگيزشي ورزشكاران براي مربيان ورزشي مهم است. زيرا چنين اطلاعاتي مي‌تواند منجر به رشد و اتخاذ استراتژي‌هاي مفيد انگيزشي شود. از نظريه‌هاي مهم و تأثيرگذار در زمينه‌ي انگيزش، نظريه‌ي خودمختاري است. در اين ديدگاه انگيزش دروني، بيروني و عدم انگيزش، در امتداد پيوستار خودمختاري به نحوي كه هرچقدر از سمت عدم انگيزش به طرف انگيزش دروني حركت كنيم، حالت خودمختاري نيز افزايش مي‌يابد (4) .هدف اين پژوهش تعيين ارتباط نوع تصويرسازي ذهني با انگيزش خودمختاري فوتباليست هاي ليگ برتر جوانان استان تهران (آسيا ويژن) بود. روش‌شناسي: نوع تحقيق از نوع توصيفي (همبستگي) و علّي مقايسه‌اي است. جامعه‌ي آماري تحقيق شامل 63 نفر در دسترس از فوتباليست هاي ليگ جوانان تهران با ميانگين سني 18.1 سال است. براي جمع‌آوري داده‌ها از پرسش‌نامه‌هاي انگيزش ورزشي (SMS-6) و تصويرسازي حركتي (MIQ-3) استفاده شد. روايي و اعتبار پرسش‌نامه‌ها اندازه‌گيري و تأييد شده است. پرسش‌نامه‌ي انگيزش ورزشي به طور كامل از نظريه‌ي خودمختاري پيروي مي‌كند و هر شش خرده مقياس آن را دارا مي‌باشد. از آزمون آماري t همبسته در سطح معني‌داري (P ./05) براي آزمون فرضيه استفاده شده است. نتايج : يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه ارتباط مثبت و معنادار از نظر آماري بين انگيزش درون‌فكني‌شده با تصويرسازي حركتي ورزشكاران وجود دارد. اما در بين ساير خرده مقياس هاي انگيزش ورزشي و انواع تصويرسازي ارتباط معني‌داري به دست نيامد. بحث و نتيجه‌گيري: يافته‌هاي تحقيق حاضر نشان داد بين انگيزش درون‌فكني‌شده با تصويرسازي حركتي ارتباط مثبت و معني‌داري وجود دارد. از اين جهت، پيشنهاد محقق به مربيانِ ورزش‌هايي كه انگيزش درون‌فكني‌شده در آن‌ها مؤثرتر است، استفاده‌ي بيشتر از تصويرسازي حركتي و تمركز روي اين نوع تمرين ذهني در فرايند تمرين ورزشكاران است. تنظيم درون‌فكني‌شده، يعني اين‌كه نظر دروني‌شده‌يِ اجتماعي، انگيزش را تنظيم و به‌سامان مي‌كند. اين عامل همانا دروني‌ كردن اين فرايند نزد ورزشكاران است و نه پذيرفتن واقعي مقررات يا خواسته‌هاي ديگران براي فكر كردن، احساس كردن، يا رفتار كردن به شيوه‌ي خاص توسط آن‌ها. بنابراين مربي با شناسايي اين نوع از تفكر، به ويژه زماني كه نوع حركت به مثابه‌ي نتيجه و ماحصل عملكرد مطلوب در نظر گرفته شود؛ مي‌تواند به وسيله‌ي تصويرسازي حركتي، در جهت تقويت انگيزه‌ي ورزشكار مورد نظر خود گام بردارد.