تأثير هندسه و سطح نورگير پنجره هاي اتاقهاي زمستان نشين بر عمق نفوذ نورروز در نمونه هايي از خانه هاي سنتي كاشان و تبريز

بهره برداري از نورروز يكي از بهترين شيوه ها براي دستيابي به معماري كم مصرف از نظر انرژي فسيلي مي باشد. در اين رابطه معماري غني كشور ما دستاوردها و تجربيات ارزشمندي دارد كه نيازمند بازشناسي و معرفي به جامعه معماري ايران و جهان است. به منظور شناسايي عملكرد نورگيرها در معماري ايراني اين سئوال مطرح گرديد كه چه ارتباطي ميان سطوح نورگذر و سطح اتاق و زاويه رويت آسمان در اتاقهاي زمستان نشين خانه هاي سنتي كاشان ، تبريز وجود دارد؟ از ميان خانه هاي سنتي ثبت شده در ميراث فرهنگي كاشان و تبريز به ترتيب هفت و شش خانه از هر شهر انتخاب شدند تا با انجام محاسبات هندسي و بررسي تناسبات موجود آنها ، در جهت يافتن پاسخ سئوال اقدام گردد و گامي در جهت بهره گيري مجدد از اين ايده ها در معماري امروز برداشته شود. در بررسي هاي اوليه اتاقهاي زمستان نشين كه داراي اتاقهاي سه دري، پنج دري ، هفت دري و يا ارسي با اندازه هاي مختلف هستند ، براي انجام اين تحقيق انتخاب شدند. مشخصات مهمي از اين اتاقها مانند جهت جغرافيايي، موقعيت آن در حياط، موقعيت نورگير در ديوار اتاق، نسبت سطح نورگير به سطح اتاق، نوع سطح نورگير ( ارسي-در/پنجره) جزئياتي نظير زاويه رويت آسمان در نما و مقطع اتاقها برداشت گرديد. سپس با استفاده از معيارها و روش هاي محاسباتي معرفي شده در كتاب هاي راهنماي نورپردازي طبيعي ، اطلاعات گردآوري شده تحليل گرديد، كه شامل ويژگي هاي اتاقها ، هندسه و همسايگي هاي آنها مي باشد . نتايج اين تحقيق نشان مي دهد كه از نظر نورپردازي طبيعي مي توان طراحي اين اتاقها را در دو سطح مورد توجه قرار دارد. سطح اول وضعيت همسايگي ها و نسبت فضاهاي باز و بسته است كه امكان نورگيري اتاقها را بر اساس ميزان آسمان قابل مشاهده در هر شهر تعيين مي كند. سطح دوم عمق و هندسه اتاق ها و جرئيات نورگير است كه ميزان روشنايي و نحوه توزيع آن در اتاق را تعيين مي كند. در نتيجه اين مطالعه، رابطه دقيقي ميان سطح نورگذر ، ارتفاع تاج پنجره و عمق اتاق و ميزان رويت آسمان پيدا شد كه مي تواند الهام بخش طراحان معاصر براي پيدا كردن تناسبات نورگير و عمق اتاق و طراحي نورگير در فضاهايي با عملكرد امروزي در اين دو شهر متفاوت باشد.