حقوق شهروندي در ادبيات فارسي

در اين پژوهش كه با هدف كلي بررسي جايگاه مفاهيم مربوط به حقوق شهروندي در ادبيات فارسي با تكيه بر بوستان و انديشه ي سعدي شكل گرفته است تلاش شده با انطباق نظريه هاي اين مصلح بشري با نگاه جهاني حقوق شهروندي، ابعاد و زواياي تازه اي از انديشه هاي سعدي بررسي گردد. در ضرورت و اهميت بحث اين كه سعدي چهره اي جهاني است و جايگاه وي در ميان جامعه شناسان، سياستمداران و حتي مردم عادي جايگاهي والا و ستودني است. او مبشر صلح و دوستي و همّ و غمش از بين بردن خشونت ها و سوء تفاهم ها از اذهان و نفوس جامعه ي بشري است. از جمله علل انجام اين پژوهش، توجه انديشمندان حوزه هاي ديگر براي استفاده از اين ادب و فرهنگ در خصوص تبيين نظريات علمي و نيز تطبيق مضامين بكر و ناب اين فرهنگ با دستاوردهاي علمي، حقوقي و معرفي بزرگان ادب پارسي به عنوان الگوهايي براي ارائه ي تفكرات انسان دوستانه و همنوع گرايانه به جهانيان در عصر حاضر بوده است. روش تحقيق در اين مقاله توصيفي- كتابخانه اي و با تكيه بر رويكرد تفسير و تحليل است كه با تلاش در كتاب بوستان به روش اسنادي صورت گرفته است. پيشينه ي اين پژوهش به مقالاتي پراكنده و اجمالي درباره حقوق شهروندي بر مي گردد؛ اما تاكنون تحقيقي مدون و دانشگاهي در اين زمينه صورت نگرفته است. اهميت اين جستار در بررسي موشكافانه شاخصه هاي حقوقي شهروندي در بوستان سعدي است كه مي تواند در تبيين الگوهايي مناسب براي حاكمان امروز موثر باشد. توجه ادبيات فارسي سعدي به مقوله حقوق شهروندي عمدتا به وسعت انديشه، ريشه در اجتماعي بودن، زندگي و تربيت سعدي بر مي گردد. نتايج برآمده از اشعار اين شاعر نشان مي دهد كه سعدي انديشه اي بشري و جهاني و به دور از تعصب و قشري گري داشته و توصيه به صفات نيكي چون مدارا، عدالت، بخشش، احسان و تساهل و تسامح و ... كه زمينه ساز برقراري حقوق شهروندي است در بوستان سعدي جايگاهي خاص دارد.