پردازش تركيب‌هاي قالبي و اهميت آن در آموزش زبان فارسي به‌غير فارسي زبانان

تركيب‌هاي قالبي بخش مهمي از كاربرد زبان هر نوع گفتمان زباني را تشكيل مي‌دهد و از همين رو، نقش بسزايي در ارتقاي توانش ارتباطي زبان‌آموزان دارد. پژوهش‌هاي گوناگوني به ‌اين موضوع پرداخته‌اند كه آيا شكل‌هاي مختلف تركيب‌هاي قالبي مانند افعال چندكلمه‌اي، همآيندها و كنايه‌ها زودتر از انواع ديگر تركيب‌هاي زباني پردازش مي‌شوند يا خير؟ فرضية نگارندگان اين پژوهش در پاسخ به اين سؤال، مثبت است و پژوهش حاضر با بررسي متون خوانداري زبان‌آموزان در هشتادوسومين دورة دانش‌افزايي زبان و ادبيات فارسي بنياد سعدي و اندازهگيري سرعت خواندن آن‌ها در پي اثبات اين موضوع در زبان فارسي است. براي دستيابي به‌اين هدف، تعدادي از تركيب‌هاي قالبي و تركيب‌هاي خلاق غيرقالبي در متون خواندن بيست فارسي‌آموز بنياد سعدي نشانه‌گذاري شد. در فرآيند تحقيق مشخص شد كه فارسي‌آموزان، تركيب‌هاي قالبي را سريع‌تر از ديگر تركيب‌هاي متن مي‌خوانند و اين، مؤيد فرض اصلي اين مقاله است كه تركيب‌هاي قالبي زودتر از ديگر انواع تركيب، پردازش مي‌شوند. همچنين، اين پژوهش نشان مي‌دهد كه تركيب‌هاي قالبي در مقابل توليد زباني خلاق، مزيت پردازشي دارند. اين مزيت پردازشي حتي در صورتي كه تركيب‌هاي قالبي‌اي مانند كنايه‌ها در متن به‌ كار رفته باشند، به قوّت خود باقي است؛ بدون درنظرگرفتن اين‌ كه كناية مورد نظر در معناي لغوي خود به‌ كار رفته است يا در همان معناي كنايي. دستآورد ديگر اين پژوهش آن است كه هرچه تركيب‌هاي قالبي پركاربردتر باشند، نسبت پردازش آن‌ها براساس مقايسۀ سرعت خواندن در متن بيشتر است، حتي اگر از نظر زباني، از تركيب‌هاي قالبي كمكاربرد، پيچيده‌تر باشند.