مطالعة تطبيقي انديشه هاي تربيتي غزالي در «كيمياي سعادت » با ژان ژاك روسو

غزالي در شمار برجسته ترين فلاسفه و انديشمندان عالم اسلام است كه پاية بسياري از انديشه هايش با افكار برجسته ترين متكلمين وروان شناسان شرق وغرب پهلو مي زند. او چون ناصرخسرو و سنايي، در دورة كمال سني خود ازگذشتة پرشور خويش جدا مي شود و سپس در ساية شكي كوتاه به يقيني ثابت مي رسد. «كيمياي سعادت » در زمره برجسته ترين آثار او است كه مشحون از انديشه هاي اخلاقي است و حاصل اين دوران پر از ترديد است. غزالي در اين اثرمعتقد است خودشناسي اولين ركن شناخت طبيعت و حقيقت است وخمير ماية گوهر وجود انسان جز در پرتو تربيت و تلاش شكل نمي پذيرد. در عين حال اجتماع نيز در سامان دهي اين امر بي تاثير نيست. سپس عوامل تاثير گذار اخلاقي را در كيمياي سعادت به اصول و فروع متعدد تقسيم مي كند و براي هريك حديث و شاهد مثال مي آورد. انديشه هاي تربيتي غزالي در كيمياي سعادت با تفكرات اخلاقي ژان ژاك روسو، متفكر فرانسوي، در بسياري موارد مشابه است. روسو نيز انسان را با فطرتي پاك معرفي مي كند و اخلاق را براي داشتن جامعه اي كه افراد به حقوق يكديگر احترام مي گذارند ضروري مي داند. انديشه‌هاي روسو در زمينه‌هاي سياسي، ادبي و تربيتي، تأثير بزرگي بر معاصران گذاشت. نقش فكري او كه سال‌ها در پاريس عمر سپري كرد، به عنوان يكي از راه‌گشايان آرمان‌هاي انقلاب كبير فرانسه قابل انكار نيست. روسو از نخستين روشنگراني است كه مفهوم حقوق بشر را به طور مشخص به كار گرفته است. براي او صرف نظر كردن انسان از آزادي، به معني صرف نظر كردن از خصلت انساني و حق بشري است. روسو تلاش مي‌كند نوعي هماهنگي ميان آزادي فردي و جمعي ايجاد نمايد. پژوهش حاضر بر آن است كه با تطبيق آراي اين دو انديشمند بزرگ در باب چگونگي استنباط از علم اخلاق و پرداختن به شيوه هاي تربيتي و نيز تأثير اجتماع در شكل گيري شخصيت انساني وجوه تشابه وتفاريق تفكرات اين دو انديشمند را بررسي كند و ميزان تأثر روسو را از غزالي بازنمايد.