واكاوي آماري همديدي گرد و غبار شهرستان زاهدان

توفان های گرد و غبار یكی از مخاطرات جوی است كه طی سالهای اخیر خسارات زیادی را به بخش های مختلف از جمله محیط زیست، كشاورزی، بهداشت و سلامت، حمل و نقل، تأسیسات، بناها و غیره به ویژه در مناطق شرقی و جنوب شرقی كشور وارد ساخته است. شرق ایران هرساله به طور مكرر تحت تأثیر پدیده گردوغبار قرار می گیرد این پدیده در سالهای اخیر جنبه های مختلفی از زندگی مردم را در این منطقه متأثر ساخته است. استان سیستان و بلوچستان در شرق كشور با توجه به نزدیكی به بیایانهای كشورهای مجاور و بیابان های داخلی و همچنین دریاچه خشك شده هامون چند سالی است كه بر خلاف گذشته، شاهد توفان های گردوغباری است كه بسیار شدیدتر از سال های گذشته بوده و خسارات زیادی را به منطقه وارد كرده است. لذا در این بررسی سعی گردید كه شرایط پیدایش و منشأ این سیستمها در بازه زمانی ۱۹۸۴ تا ۲۰۱۳ ایستگاه سینوپتیك زاهدان با تأكید بر ۶ سال اخیر كه افزایش ناگهانی گرد و غبار نسبت به دوره های قبل روی داده است با استفاده از روش های آماری و سینوپتیكی تحلیل گردد. برای این منظور موج های گردوغباری مهم استخراج گردید كه بنابر گسترش، فراوانی و بالاترین غلظت گردوغبار در دوره مورد بررسی، موج گردوغباری ۲۳ تا ۲۵ اوت سال ۲۰۱۰ به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی نحوه شكل گیری، انتقال و گسترش آن، نقشه های سینوپتیكی سطوح مختلف جو (تراز سطح دریا، تراز ۸۵۰ و ۵۰۰ هكتوپاسكال) تحلیل گردید. نتایج حاصل بیانگر آن است كه ماه ژولای طی دوره مورد مطالعه دارای بیشترین فراوانی رخداد و ژانویه كمترین رخداد گردوغبار را دارا بوده اند و سال ۲۰۰۸ با ۱۲۳ روز طی دوره بیشترین توفان گردوغبار را دارا بوده است. بررسی سالیانه نشان می دهد هرچند رخداد طوفان ها طی این دوره دارای نوسان زیادی بود ولی در كل از ابتدا تا آخر دوره روند صعودی داشته است. بررسی نقشه های سینوپتیكی اعم از نقشه های سطح بالا و سطح زمین نشان داد كه در روز اول كم فشار موسمی بر روی هند و پاكستان استقرار یافته است. در مقابل بر روی دریای خزر و مناطق شمال شرقی ایران پرفشار شكل گرفته است. تقابل این دو مركز واگرا و همگرا سبب ایجاد هسته سرعت باد بیش از ۱۰ متر بر ثانیه بر روی دریاچه خشك شده هامون و دشت لوت شده است. هسته سرعت همراه با گرمی هوا و ویژگی های طبیعی این منطقه باعث ایجاد ناپایداری و توفان گردوغبار بر روی منطقه شد.