ارزيابي دستاوردها و چالش هاي استقرار سامانه يكپارچه بهداشت در ايران با رويكرد كيفي

مقدمه و هدف: پس از روي كار آمدن دولت يازدهم، وزارت بهداشت تمام تلاش خود را در جهت ايجاد سامانه الكترونيكي يكپارچه در جهت ارائه خدمات بهداشتي درماني در قالب برنامه‌هاي طرح تحول سلامت به كار گرفت. بعد از راه اندازي سامانه سيب، اين سامانه از طرف مسئولان وزارت بهداشت، به عنوان يكي از مهمترين طرح‌هاي اجرايي در حوزه نرم افزاري در وزارت بهداشت معرفي شد. هدف از راه‌اندازي اين سامانه ارائه خدمات بهداشتي درماني در قالب برنامه‌ها و پروژه‌هاي تحول نظام سلامت مي‌باشد و تمام اطلاعات مربوط به خانوارها، نوع خدمات بهداشتي درماني مورد نياز در مراكز و پايگاه‌هاي سلامت جامعه و خانه‌هاي بهداشت در اين سامانه وارد و ثبت مي‌شود و تمامي پوشه‌هاي خانوار و دفاتر مربوط به خدمات و برنامه‌هاي بهداشتي درماني جهت دسترسي آسان به اطلاعات بهداشتي خانوارها جمع ‌آوري خواهد شد. مواد و روش ها: با توجه به ماهيت موضوع و نياز به درك وضعيت و ارزيابي چالشهاي سامانه ، و همچنين مبهم بودن برخي از دستاوردها، روش شناسي كيفي مورد مطالعه قرار گرفت. روش جمع‌آوري داده شامل مصاحبه عميق فردي و جلسات بحث گروهي استفاده قرار گرفت. تعداد 18 مصاحبه براي جمع‌آوري داده‌ها انجام گرفت. نمونه‌گيري هدفمند با حداكثر تنوع و همچنين گلوله برفي براي انتخاب مصاحبه شونده‌ها استفاده شد. محتواي تمام مصاحبه‌ها و جلسات بحث گروهي در نرم افزار 10 maxqda پياده‌سازي، كد‌گذاري و به روش تحليل محتوا نهفته تجزيه و تحليل شد. يافته‌ها: يافته‌هاي حاصل از مصاحبه بر اساس دو مقوله دستاوردها و چالش‌ها و آيتم‌هاي مورد نظر مربوط به هركدام از دو مقوله ذكر شده منجر به شكل‌گيري 298 كد و 11 زير مقوله شد. ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻣﻮاﻧﻊ اﻳﺠﺎد و استقرار سيستم يكپارچه بهداشت (سيب) در ﺑﺮ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻣﻮاﻧﻊ ﻓﻨﻲ، ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ، ﻓﺮدي، هزينه‌اي، نگرشي و استاندارسازي و دستاوردهاي سامانه سيب شامل ايجاد پرونده الكترونيك سلامت، سهولت دسترسي به اطلاعات بهداشتي، بهبود نتايج درمان، مديريت منابع و برتري محسوسي نسبت به ساير سامانه‌هاي بهداشتي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ نتيجه گيري: دﺳﺖ اﻧﺪرﻛﺎران اﻳﺠﺎد ﭘﺮوﻧﺪه اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﺳﻼﻣﺖ در ﺳﻄﺢ وزارت ﺑﻬﺪاﺷﺖ، درﻣﺎن و آﻣﻮزش ﭘﺰﺷﻜﻲ و ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮاﻧﻲ ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺳﺮاﺳﺮ ﻛﺸﻮر ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ دارﻧﺪ، ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‌رﻳﺰي، ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮا اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ دارﻧﺪ. ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻧﺸﺎن داد موانع اجرايي اصلي در پياده‌سازي سامانه سيب محدوديت‌هاي نگرشي و رفتاري افراد و تغييرات سازمان است، توجه به آموزش و مشاركت مراقبين سلامت حياتي است. به طوري كه اگر كاربران سيستم، ازويژگيها، اهداف، مزايا و تأثير مثبت سامانه سيب بر كار خودشان آگاهي لازم را داشته باشند و از سوي ديگر استانداردهاي مربوط به محرمانگي و امنيت داده‌ها و همچنين قابليت تبادل پيام رعايت شود، مقاومت آن‌ها نسبت به تغييرات كاهش و علاقه و آمادگي آن‌ها براي پذيرش سامانه سيب افزايش مي‌يابد. به نظر مي‌رسد به كار‌گيري افراد با تجربه و متخصص در هر يك از زمينه‌هاي فوق الذكر، ارائه آموزش‌هاي لازم و بستر سازي فني جهت پياده‌سازي پرونده الكترونيك سلامت، همراه با اختصاص منابع مورد نياز، نه تنها راه را براي بكارگيري اين سامانه هموار مي‌سازد و بلكه مي‌توان به دستاوردهاي مورد نظر دست يافت.