نقد مدعاي كتاب «نيكسون، كسينجر و شاه» دربارۀ روابط شاه و آمريكا

كتاب نيكسون، كسينجر و شاه؛ روابط ايالات متحده و ايران در جنگ سرد از آثار پُر مخاطب در بازار نشر ايران است. در اين كتاب ادعاهاي مهمي دربارۀ ماهيت روابط شاه و آمريكا مطرح شده است. مدعاي اصلي اين است كه آيا شاه در دوره اي از حكمراني خود توانست در عرصۀ سياست مستقل از غرب عمل نمايد و با ناديده انگاشتن روابط سلطه گر – سلطله پذير در دورۀ نيكسون، آمريكا را به دنباله رو سياست هاي منطقه اي خود تبديل كند؟ بررسي علل اهميت اين ادعاها و نيز بيان كاستي هاي آن از مباحث اصلي اين مقاله است. اين مقاله با نقد مدعاي اصلي اين كتاب به اين نتيجه رسيد كه طي سال هاي‌ حاكميت‌ مطلقه‌ شاه، چند مرحلة متفاوت‌ در مناسبات ايران و آمريكا رخ نمود و هر بار به اقتضاي شرايط بين المللي دربارة توانائي‌ هاي شاه در ادارة‌ كشور ديدگاه هاي مختلفي در محافل سياسي امريكا شكل گرفت و شاه با استفاده از اين فرصت هاي كوتاه به ايفاي نقش در منطقه و حتي جهان پرداخت اما اين به معناي توانائي مطلق شاه در تغيير ماهيت مناسبات ايران و آمريكا نبود، زيرا پس از تغيير بستر سياسي و بين المللي روابط شاه و آمريكا دوباره به روابط سلطه گر و سلطه پذير بازگشت.