قاليهاي محرابي، تجلي هنر اسلامي در فرش ايراني

ايران در زمان ظهور اسلام مهد هنر فرشبافي جهان بوده و از نقوش انساني، جانوري و گياهي بهطور گسترده در اين هنر استفاده ميشده است، اما آنچه پس از ورود دين مبين اسلام به ايران؛ هنر ايران و به ويژه فرشبافي را متأثر از خود نموده، سيطره تفكر اسلامي است كه نمود آن را در توليد قاليهاي محرابي ميتوان به خوبي مشاهده كرد. در اين پژوهش سعي نويسنده بر آن است تا به روش توصيفي و تحليلي اقدام به بررسي انواع متنوع قاليهاي محرابي نموده و پس از تجزيه و تحليل نتايج، به دستهبندي آنها بپردازد. يافتههاي تحقيق حاضر نشان ميدهد كه قاليهاي محرابي بهطور اختصاصي براي مفروش كردن مساجد و برپايي نماز بر روي آنها توليد و عرضه ميشده است. اين قاليها جهت دار بوده و بهگونهاي قرار ميگيرند كه همواره جهت قبله را براي نمازگزار مشخص نمايند. فرم اوليه و تزيينات موجود در اين قاليها نيز از شكل محراب مساجد و تزيينات موجود در گنبد آنها الگو برداري شده است. گاهي نيز يك رديف از اين قاليچهها از عرض بههم متصل ميشوند كه در اين صورت به آنها قالي محرابي صف ميگويند. معروفترين قاليهاي محرابي كه از زيباترين قاليهاي توليد شده در دوره اسلامي ميباشند را در گروههاي: محرابي هندسي، محرابي درختي، محرابي گلداني، محرابي ستوندار و محرابي قنديلدار ميتوان بررسي نمود.