بازآفريني ميدان سعادت قزوين با تكيه بر اشعار عبدي بيگ، طرح هاي كمپفر و ساير اسناد موجود

شاه طهماسب صفوي به سال 923خورشيدي (951هـ.ق) شهر قزوين را به پايتختي برگزيد و همراه با رواج دوباره ي ساخت-وسازها و بازسازي بخش هاي قديمي شهر به گسترش آن از طريق برپاكردن شهر جديدي به نام جعفرآباد (باب الجنّه) مشهور به دارالسلطنه نيز پرداخت. طرح توسعه ي شهر در اين دوران بر دو ميدان به نام هاي اسب و سعادت و يك محور شهري به نام خيابان متكي بوده است. پژوهش هايي كه در دهه هاي اخير درباب موجوديت، مكان و وسعت ميدان سعادت به انجام رسيده بر شبه هاي بسياري دامن زده است، به گونه اي كه گاه فضاي آن با ميدان اسب يكي دانسته شده و گاه با خيابان و اندازه ي آن گاه در حد ميدان نقش جهان و گاه بسيار كوچك قلمداد شده است. دليل چنين امري بي شك عدم توجه جامع به مدارك باستان شناسي، بررسي تاريخ شكل گيري شهرها، ادبيات مكتوبي چون تاريخ نگارهاي رسمي و نيمه رسمي و روزشمارهاي سلطنتي، منابع تصويري چون نقشه ها و عكس هاي هوايي و شرح هاي جهانگرداني كه از اين شهرها ديدار كرده و گاه آنها را به تصوير كشيده اند و هم چنين مقايسه ي تطبيقي ميان خود شهرها است كه در نتيجه ي آن تصاويري كه از اين ساخته هاي كهن معماري و شهرسازي و به-خصوص آناني كه درگذر زمان رنگ باخته و تا حدود زيادي از ميان رفته اند به دست داده شده، تصاويري نادقيق و گاه آميخته با انحراف بوده است. هدف از اين پژوهش بازشناسي ميدان سعادت به عنوان يكي از شاخص هاي اصلي رشد و توسعه ي شهر قزوين از طريق بازخواني مدارك مكتوب و تصويري است. در اين ميان تعيين جايگاه فضاي ميدان، ابعاد و اندازه ي آن و نسبت و پيوندش با شهر سلطنتي صفوي از اولويت برخوردار مي باشند. مجموعه ي دستاوردهاي اين پژوهش نشان خواهد داد كه: 1- فضاي اين ميدان هيچ پيوند مستقيمي با محور خيابان و ميدان اسب نداشته و 2- نه تنها تناسب طول به عرض آن با ميدان نقش جهان اصفهان همانندي را نشان نمي دهد، بلكه اساساً سازمان فضايي اين دو با يكديگر تفاوت داشته، اگرچه كه نمي توان اين گمان را ناديده گرفت كه ميدان سعادت الگوي بسيار مناسبي براي ميدان نقش جهان به حساب مي آمده است.